ESPORT

Cách đây 15 năm, trong thời kỳ mà "thể thao điện tử" vẫn còn là một khái niệm xa lạ đối với hầu hết cộng đồng game thủ ở Việt Nam, đã có những người có mong muốn biến Việt Nam trở thành một trung tâm tổ chức các sự kiện quốc tế về thể thao điện tử và giải trí trong lĩnh vực này. Và vào ngày 13 tháng 1 năm 2009, Hội Thể thao điện tử giải trí Việt Nam, hay còn được gọi là VIRESA, đã chính thức ra đời. Sau 15 năm, khi nhìn lại, Việt Nam đã thực sự có những tiến bộ đáng kể.

Việt Nam trước 2010: Khi chơi game chưa được xem là thể thao, còn vũ đạo thể thao giải trí mới manh nha ở mức thể thao đường phố

Trước kia, khi nói đến việc chơi game, nhiều người cho rằng đó chỉ là một hình thức giải trí để giết thời gian. Tuy vậy, khái niệm thi đấu đã bắt đầu xuất hiện từ những giải "net cỏ" với các trò chơi như Age of Empire (Đế Chế), CS 1.6 (Half-Life), hoặc được đầu tư chuyên nghiệp hơn từ các công ty lớn như VNG, VTC, FPT,... Việc nhập khẩu game online và tổ chức các giải đấu để vinh danh các tuyển thủ tài năng vào thời điểm đó vẫn còn khá đơn giản, không có hướng đi cụ thể và tập trung chủ yếu vào thành tích cá nhân.

Trong khi đó, ở các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Trung Quốc, thể thao điện tử đang phát triển mạnh mẽ. Với sự ra đời của các trò chơi thuộc thể loại MOBA, thi đấu đồng đội, Hàn Quốc đã nhận ra tiềm năng của thể thao điện tử chuyên nghiệp từ rất sớm. Họ đã nhanh chóng đầu tư và phát triển một cách chuyên nghiệp và có hệ thống, từ đó tạo ra những giải đấu quy mô lớn hơn. Nhìn sang Bắc Mỹ, các quốc gia trong khu vực cũng đang từng bước khai thác ưu điểm của mình trong thể loại game bắn súng và xây dựng các đội tuyển chuyên nghiệp để tham gia các giải đấu.

Trong giai đoạn này, nhiều nội dung thể thao giải trí mới mẻ đã được nhập khẩu vào Việt Nam và phát triển nhanh chóng thông qua các hoạt động thể thao giải trí đường phố như Hiphop, breaking. VIRESA, với sự tham gia của nhiều nhà giáo dục thể thao hàng đầu, đã tiếp cận và từng bước bổ sung hoạt động thể thao giải trí vào danh mục thi đấu và tập luyện có hệ thống. Tuy nhiên, các bộ môn vũ đạo thể thao giải trí vẫn đối mặt với nhiều khó khăn trong việc nâng cao quy mô hoạt động và mức độ chuyên nghiệp trong tập luyện và thi đấu.

Sự phát triển chậm chạp của thể thao điện tử Việt Nam có nguồn gốc từ nhiều yếu tố, trong đó văn hóa và giáo dục được xem là có vai trò quan trọng. Hình ảnh những thanh niên ngồi trước máy tính để tập luyện và thi đấu suốt nhiều giờ đồng hồ thường không được coi là "thể thao". Thậm chí, những hệ lụy tiêu cực liên quan đến việc chơi game càng làm cho xã hội Việt Nam nhìn nhận khắt khe hơn với các game thủ và gần như không công nhận đó là một nghề. Trải qua nhiều khó khăn, việc đầu tư và phát triển thể thao điện tử chuyên nghiệp tại Việt Nam đã trải qua nhiều thăng trầm trước khi đạt được một số thành tựu nhất định trong những năm gần đây.

2011 -  2020: Chặng đường xây dựng môi trường thể thao điện tử chuyên nghiệp, bước đầu phổ biến phong trào vũ đạo thể thao giải trí

Chuyển sang giai đoạn 2014 - 2015, Việt Nam đã bắt đầu chứng kiến sự thay đổi của khái niệm thi đấu chuyên nghiệp. Đồng thời, Liên Minh Huyền Thoại - một trò chơi MOBA được phát triển bởi Riot Games - đã trở thành một cái tên đáng chú ý trên thị trường game online Việt Nam. Dần dần, một số đội tuyển thể thao điện tử đã được thành lập từ đầu và sau đó trở nên nổi tiếng hơn.

Trong khoảng thời gian từ 2014 đến 2019, có thể nói Liên Minh Huyền Thoại đã trở thành trò chơi tiêu biểu nhất cho khái niệm "Thể thao điện tử" tại thị trường Việt Nam, chủ yếu là nhờ vào sự phổ biến vượt trội so với các trò chơi trực tuyến khác. Đặc biệt, thể thao điện tử trong giai đoạn này đã có sự phát triển mạnh mẽ trên điện thoại di động. Sự xuất hiện của các tựa game như Liên Quân Mobile, PUBG Mobile cũng đã thu hút sự quan tâm của game thủ Việt đến khái niệm thể thao điện tử.

Các giải đấu trong nước ngày càng được tổ chức nhiều hơn và chuyên nghiệp hơn dưới sự giám sát và quản lý của các tổ chức có uy tín như Garena và VTC. Vào thời điểm đó, Garena nắm giữ ba thương hiệu game online lớn của thể thao điện tử Việt Nam là Liên Minh Huyền Thoại, Liên Quân Mobile và FIFA Online, trong khi VTC chủ trì bộ môn Đột Kích. Nhờ đó, ngay cả những người chưa từng quan tâm đến thể thao điện tử cũng đã bắt đầu nhận thấy sức hút của nó. Đội tuyển thể thao điện tử Việt Nam cũng dần xây dựng được vị thế trên đấu trường quốc tế.

Tuy nhiên, việc thể thao điện tử vẫn chỉ dừng lại ở mức giải trí, biểu diễn tại các Đại hội thể thao cấp khu vực, điều này cũng hạn chế phần nào tiềm năng phát triển của VIRESA nói riêng và Việt Nam nói chung. Các game thủ Việt khao khát chứng tỏ bản thân phải lựa chọn con đường xuất ngoại, nhưng khả năng thành công cũng không cao. Định kiến về việc “chơi game” nhìn chung còn khá nặng nề, làm cho những người trẻ tuổi không có nhiều cơ hội phát triển, trong khi tuổi đời của một game thủ chuyên nghiệp lại khá ngắn ngủi. Thể thao điện tử cũng chưa được đưa vào môi trường giáo dục, điều này càng khiến cho hành trình của VIRESA trở nên khó khăn.

Đến năm 2019, khi thể thao điện tử được chính thức tham gia vào cuộc thi tranh huy chương tại SEA Games 30 ở Philippines, đội tuyển thể thao điện tử Việt Nam đã tham gia lần đầu tiên vào Đại hội thể thao đa môn và đã giành được 3 huy chương đồng ở các môn Dota 2, StarCraft II và Liên Quân Mobile. Cũng tại SEA Games 30, đội Breaking Dance Việt Nam đã tham gia và đã thể hiện sự xuất sắc cũng như kỹ năng thi đấu tuyệt vời bằng việc giành được 1 huy chương bạc vô cùng quý giá, điều này chứng tỏ sự cố gắng của các vận động viên Breaking trong môi trường tập luyện và thi đấu chưa được tốt.

2020: Cột mốc đáng nhớ với đại dịch COVID-19

Vào cuối năm 2019 và đầu năm 2020, Việt Nam và toàn cầu đã đối mặt với đại dịch kinh hoàng mang tên COVID-19. Sự lan truyền dễ dàng và mức độ nguy hiểm của nó đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả các ngành nghề, bao gồm cả thể thao điện tử. Mặc dù thể thao điện tử là một hoạt động thi đấu trực tuyến và không yêu cầu gặp mặt trực tiếp, nhưng trong thời điểm mà sức khỏe trở thành vấn đề quan trọng, không dễ dàng để thu hút sự chú ý đến "chơi game".

Mặc dù vậy, e-sports Việt Nam vẫn tiếp tục tổ chức giải đấu, đặc biệt là Vietnam Championship Series Mùa xuân 2020 diễn ra tại GG Stadium. Điều đáng tiếc là các trận đấu e-sports phải diễn ra mà không có sự hiện diện của khán giả trực tiếp. Giai đoạn đầu năm 2020 đã trải qua những khó khăn nặng nề do dịch COVID-19.

Trong giai đoạn này, VIRESA đã tổ chức Đại hội Đại biểu lần III để bầu ra Ban chấp hành mới với 27 thành viên. Ông Nguyễn Xuân Cường, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Truyền thông Số Việt Nam, đã được bầu làm Chủ tịch nhiệm kỳ 2020 - 2024. Ông Đỗ Việt Hùng, Giám đốc Trung tâm Thể thao Điện tử, công ty VTV Live, đã được bầu làm Tổng Thư ký.

Chuyển sang tháng 9, sau khi đại dịch COVID-19 đã được kiểm soát đến một phần, VIRESA cũng bắt đầu có những hoạt động mạnh mẽ hơn. Có thể đề cập đến việc hợp tác với VNG để tổ chức giải đấu PMPL VN S2 đồng thời hệ thống giải đấu chính thức của PUBG Mobile Việt Nam. Ngoài ra, VIRESA cũng tổ chức vòng loại quốc gia Việt Nam cho Giải Thể thao Điện tử Vô địch thế giới 2020 - IESF Esports World Championship 2020, bao gồm ba môn thi đấu là eFootball PES, Tekken 7 và DOTA 2. Sự phát triển này cho thấy một sự hồi sinh mạnh mẽ của thể thao điện tử trong nước.

Giai đoạn cuối năm 2020 và đầu năm 2021 cũng chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong lĩnh vực Vũ đạo thể thao giải trí. Các hoạt động thi đấu cấp độ toàn quốc và giao hữu quốc tế đã được tổ chức với qui mô và chất lượng ngày càng tốt hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành đội tuyển quốc gia bộ môn Breaking, chuẩn bị cho các kỳ thi đấu SEA Games và ASIAD.

2021 - 2022: Dấu ấn của thể thao điện tử Việt Nam trên đấu trường quốc tế, Breaking nhanh chóng hội nhập

Trong năm 2021, thể thao điện tử đã bắt đầu phát triển mạnh mẽ, với nhiều giải đấu lớn nhỏ diễn ra. Các trò chơi phổ biến như Liên Minh Huyền Thoại, Liên Quân Mobile và PUBG Mobile đã có sự xuất hiện của Liên Minh Huyền Thoại: Tốc Chiến và FreeFire. VIRESA đã đồng hành cùng các giải đấu này, hỗ trợ các đội tuyển xây dựng môi trường chuyên nghiệp và nâng cao thành tích của Việt Nam trên cả châu lục và thế giới. Đồng thời, các hoạt động phát triển và cổ vũ cho vũ đạo thể thao giải trí, đặc biệt là các hoạt động thi đấu cao cấp cho các vận động viên Breaking và Hiphop, đã được củng cố cả ở quy mô quốc gia và quốc tế.

Đặc biệt, vào ngày 10 tháng 6 năm 2021, VIRESA đã chính thức ra mắt "Sách trắng Thể thao điện tử Việt Nam 2021", cung cấp những thông tin quan trọng về lĩnh vực này, tạo nên bức tranh về thể thao điện tử Việt Nam trong vài năm gần đây. Đồng thời, sách cũng đề cập đến những vấn đề thời sự, giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự phát triển và biến đổi của thể thao điện tử trong nước. Nhiều cuộc khảo sát đã được tiến hành, và nhiều số liệu thống kê đã chứng minh sự phổ biến của thể thao điện tử, từ khán giả đến người chơi trực tiếp.

Tất cả những tín hiệu tích cực này đã trở thành "lực đẩy" cho một năm 2022 đáng nhớ, đánh dấu sự hiện diện của Việt Nam trên sân chơi quốc tế. Nhờ vào sự cố gắng không ngừng nghỉ của các vận động viên, sự hỗ trợ nhiệt tình từ Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Thể dục thể thao nói chung và VIRESA nói riêng, thể thao điện tử Việt Nam không chỉ vượt qua hoàn toàn các rào cản, khó khăn trong giai đoạn đại dịch, mà còn đạt được những thành tựu to lớn, thúc đẩy sự phát triển của ngành thể thao điện tử trong nước lên một tầm cao mới.

Điểm nổi bật đầu tiên là SEA Games 31 đã được tổ chức thành công tại Hà Nội, Việt Nam. Đội tuyển thể thao điện tử Việt Nam đã góp phần vào thành tích huy chương với 4 huy chương vàng trong các môn Liên Minh Huyền Thoại, Liên Minh Huyền Thoại: Tốc Chiến, Đột Kích, PUBG Mobile và 3 huy chương bạc trong các môn Liên Quân Mobile, PUBG Mobile và FIFA Online 4.

Các tấm huy chương, các màn trình diễn đáng nhớ, những nỗ lực không biết mệt mỏi của các vận động viên không chỉ mang lại danh dự cho quê hương, khán giả và người hâm mộ, mà còn là niềm tự hào cho gia đình, người thân và bạn bè của từng thành viên đội tuyển. Đồng thời, đó cũng là sự khẳng định về thành công không thể thiếu của lòng khao khát chiến thắng và tinh thần kiên cường trong việc theo đuổi ước mơ của những đứa trẻ đam mê game. Bên cạnh đó, các đội tuyển Esports Việt Nam cũng đã đạt được những thành tích ấn tượng trên tất cả các mặt trận.

Từ một quốc gia ít được biết đến trên bản đồ thể thao điện tử toàn cầu, Việt Nam đã chứng tỏ cho cộng đồng quốc tế rằng chúng ta có đủ khả năng và tài năng để vươn lên và đạt được những thành công cao quý. Vô địch giải đấu AIC 2022, đoạt huy chương vàng tại Global Esports Games 2022, vô địch FIFAe Continental Cup 2022, lọt vào Top 6 giải đấu PGC 2022, bước vào bán kết Wild Rift Icons Global Championship 2022 và xếp hạng Top 6 tại MSI 2022 là những thành tựu mà thể thao điện tử Việt Nam đã đạt được trong năm 2022.

2023: Chuyên nghiệp hóa thi đấu thể thao điện tử và Breaking tại các sân chơi quốc tế

Với một năm 2022 đầy phát triển, ngành giải trí thể thao điện tử Việt Nam đã bước vào năm 2023 với sự tự tin và chuyên nghiệp trong việc xây dựng đội tuyển thi đấu quốc tế. VIRESA đã đồng hành với Esports Việt Nam trong suốt quá trình phát triển, từ việc thiết lập mối quan hệ hợp tác toàn diện với các đối tác quốc tế, xây dựng cơ sở hạ tầng và quy chuẩn thi đấu để ngày càng tiến bộ và hiện đại hơn, cùng với việc hợp tác với các nhà phát hành trong nước để tổ chức các giải đấu quy mô lớn và tìm kiếm những tài năng trẻ cho tương lai.

Đặc biệt, vào ngày 11/3/2023, VIRESA sẽ tổ chức lễ Vinh danh và Phong đẳng cấp cho các lực lượng tham gia vào môn thể thao điện tử và vũ đạo thể thao giải trí. Điều này được thực hiện dựa trên tiêu chuẩn số 44 được ban hành kèm theo Thông tư số 06/2021/TT-BVHTTDL ngày 22 tháng 07 năm 2021 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Chủ tịch VIRESA đã ký quyết định phong cấp Vận động viên Kiện tướng cho 84 vận động viên thể thao điện tử Việt Nam tham gia thi đấu tại SEA Games 31.

Sự kiện này đánh dấu sự công nhận và ghi nhận của xã hội đối với vị trí và đóng góp của ngành thể thao điện tử, đặc biệt là sự nỗ lực của các vận động viên và đội tuyển quốc gia. Bây giờ, vận động viên thể thao điện tử tự nhiên được thêm vào danh sách danh giá và được phong cấp như nhiều vận động viên của các môn thể thao truyền thống khác. Điều này có ảnh hưởng lớn đến sự thay đổi góc nhìn và nhận thức của xã hội về thể thao điện tử.

Ngoài ra, VIRESA cũng thực hiện việc chứng nhận các vận động viên và huấn luyện viên quốc gia, đồng thời tôn vinh các đối tác đồng hành trong việc phát triển thể thao điện tử và vũ đạo thể thao giải trí tại Việt Nam. VIRESA cũng thường xuyên hợp tác với các đơn vị báo chí trong nước để lan tỏa thông tin về thể thao điện tử đến với mọi người, giúp mọi người có cái nhìn tích cực về thể thao điện tử và xem nó là một nghề cho "game thủ" trong tương lai gần. Đặc biệt, vào ngày 17 tháng 4 năm 2023, VIRESA đã ký kết biên bản hợp tác với Liên đoàn Thể thao Điện tử châu Á (AESF) nhằm quảng bá và phát triển bền vững thể thao điện tử trong khu vực châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.

Năm 2023 đã chứng kiến những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực thể thao điện tử và vũ đạo thể thao giải trí nói chung. Điều đáng chú ý là thể thao điện tử và breaking đã tiếp tục ghi danh trong danh sách các môn tranh huy chương tại SEA Games 32 và lần đầu tiên được tính vào các môn thể thao tranh huy chương tại Đại hội Thể thao châu Á (ASIAD) Lần thứ 19 diễn ra tại Hàng Châu, Trung Quốc.

VIRESA tự hào khi đồng hành cùng các đội tuyển thể thao điện tử và Breaking Việt Nam trong việc chinh phục huy chương tại SEA Games 32 và ASIAD 19, đồng thời chia sẻ khó khăn với các vận động viên và trở thành cầu nối giữa họ và khán giả trong nước. Tại SEA Games 32, thể thao điện tử Việt Nam đã đạt được tổng cộng 7 huy chương, bao gồm 1 huy chương vàng, 2 huy chương bạc và 4 huy chương đồng. Bộ môn Breaking đã tạo nên điểm sáng khi 2 vận động viên nữ của Việt Nam giành được 1 huy chương vàng và 1 huy chương bạc trong nội dung thi đấu dành cho B-girl, khẳng định vị thế của Breaking Việt Nam tại khu vực Đông Nam Á.

Dấu ấn ngoại giao thông qua thể thao điện tử

Tại SEA Games 32, VIRESA đã được Ban tổ chức SEA Games 32, nước chủ nhà Campuchia tin tưởng giao chủ trì toàn diện công tác tổ chức thi đấu các nội dung thể thao điện tử SEA Games 32 tại PhnomPenh trong tháng 5/2023. Cách VIRESA sử dụng tất cả nguồn lực xã hội hoá để hỗ trợ chủ nhà Campuchia tổ chức thành công môn thể thao điện tử tại SEA Games 32 đã cho thấy sự uy tín và khả năng vượt trội của thể thao điện tử Việt Nam cả về chuyên môn thi đấu và trình độ tổ chức.

Trong giai đoạn này, VIRESA cũng đảm nhận việc bàn giao toàn bộ cơ sở vật chất từ SEA Games 32 để phục vụ cho việc tổ chức các môn thi đấu thể thao điện tử tại Para Games 2023 diễn ra tại PhnomPenh ngay sau SEA Games 32. Điều này đã tạo nên một sự kiện quan trọng trong lĩnh vực ngoại giao thể thao của Việt Nam thông qua thể thao điện tử, và đã được các cơ quan liên quan đánh giá cao và công nhận thông qua các hoạt động khen thưởng và động viên kịp thời. Nhiều cá nhân và tổ chức trong lĩnh vực thể thao điện tử và vũ đạo thể thao giải trí đã nhận được Bằng khen từ Thủ tướng và Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch.

Tại ASIAD 19, VIRESA đã cùng các cơ quan liên quan triển khai nhiều hoạt động quan trọng nhằm chuẩn bị cho đội tuyển quốc gia Việt Nam. Điều này bao gồm việc tổ chức trận đấu giao hữu với đội tuyển Liên Minh Huyền Thoại Hàn Quốc, đội được đánh giá là ứng viên hàng đầu cho tấm huy chương vàng bộ môn này tại ASIAD 19. VIRESA cũng liên tục cập nhật thông tin về hành trình chinh phục huy chương của đoàn thể thao Việt Nam trong suốt quá trình diễn ra các môn thi đấu của Đại hội. Sự hiện diện của VIRESA đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến thể thao điện tử đến với khán giả trong nước, giúp đa dạng hóa các đối tượng quan tâm đến thể thao điện tử.

Trong quá trình 15 năm xây dựng và phát triển, Hội Thể thao điện tử giải trí Việt Nam, được biết đến như Liên đoàn thể thao quốc gia, luôn định vị mình như một cầu nối, kết hợp các nguồn lực xã hội, nhằm dẫn dắt ngành thể thao điện tử giải trí Việt Nam hòa mình vào xu hướng thể thao toàn cầu. Chúng tôi cũng nhận thức được rằng còn rất nhiều thách thức phía trước để thực sự tạo nên một con đường phát triển bền vững. Vì vậy, VIRESA cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực, tận dụng sức mạnh đoàn kết của tất cả các nguồn lực, nhằm đạt được những bước tiến vững chắc tiếp theo, xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của cộng đồng, khán giả và người hâm mộ", ông Nguyễn Xuân Cường, Chủ tịch VIRESA chia sẻ.

Tuổi 16 và những kỳ vọng mới

Năm 2024 vừa mới bắt đầu, thể thao điện tử giải trí ở Việt Nam sẽ chắc chắn gặp nhiều biến động và thách thức trong thời gian tới. Với sự phát triển và lan rộng của thể thao điện tử, VIRESA đã nỗ lực xây dựng một sự kết hợp mạnh mẽ giữa vũ đạo thể thao giải trí cùng với các đối tác, nhà phát hành và cơ quan báo chí trong suốt 15 năm qua. Năm 2024 hứa hẹn sẽ có những bước tiến mạnh mẽ hơn. Mặc dù thể thao điện tử và vũ đạo thể thao giải trí ở Việt Nam vẫn còn non trẻ so với các đối thủ trong khu vực, nhưng với quyết tâm thúc đẩy thể thao điện tử giải trí Việt Nam đạt được thành công quốc tế cao hơn, VIRESA chắc chắn sẽ luôn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao đội tuyển quốc gia và xây dựng môi trường thi đấu chuyên nghiệp, đạt được nhiều thành công quan trọng hơn.