Trong tuần từ ngày 11/12 đến 17/12, Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) đã tiếp tục triển khai chuỗi bài viết "Điểm tin tuần" với mục đích tập hợp các thông tin đáng chú ý về lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam. Bằng việc truyền đạt những thông tin này, chúng tôi mong muốn giúp người dân có thêm kiến thức và nhận biết rõ hơn về các hình thức lừa đảo, từ đó tự bảo vệ bản thân an toàn khi tham gia vào môi trường số.
Chiêu lừa đảo ‘Nhờ tuyển làm việc thiện’
Theo thông tin từ Cục An toàn thông tin, gần đây đã có một tình trạng tấn công và chiếm quyền kiểm soát tài khoản mạng xã hội của người dùng, sau đó thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản với tốc độ gia tăng đáng kể. Người phạm tội trong lĩnh vực lừa đảo trực tuyến hiện đang đưa ra mục tiêu tập trung vào hai nhóm người là người cao tuổi và phụ nữ thất nghiệp.
Một điều đáng chú ý là các đối tượng đã thay đổi cách thức lừa đảo tài khoản Facebook, không chỉ đơn thuần chiếm đoạt mà còn tạo dựng một kịch bản chi tiết, theo dõi và thu thập đầy đủ thông tin của nạn nhân. Ví dụ, bà Trần Thị H, một cư dân của TP.HCM, đã trở thành mục tiêu của các đối tượng lừa đảo khi họ mạo danh tài khoản Facebook của con gái bà, đang sống ở nước ngoài, và gửi tin nhắn nhờ chuyển tiền giúp đỡ đồng hương.
Tài khoản giả mạo trên Facebook đã sử dụng ảnh đại diện, ảnh bìa và các thông tin tương tự với tài khoản của con gái của bà H. Các kẻ độc hại còn thu thập hình ảnh và video khuôn mặt của con gái bà H, và sử dụng công nghệ AI Deepfake để gọi video với bà, nhằm đánh lừa và lấy lòng tin.
Trong bối cảnh tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng xã hội ngày càng phức tạp, Cục An toàn thông tin đã lưu ý rằng, khi có hoạt động vay mượn hay chuyển khoản tiền cho người thân, đặc biệt là ở nước ngoài, người dân cần phải thực hiện cuộc gọi xác thực để tránh mất tiền oan.
Sự việc giả mạo đã xảy ra khi một tổ chức hay cá nhân nào đó giả danh là VTV và tổ chức cuộc thi tuyển thí sinh cho "Lễ hội áo dài xuân Giáp Thìn 2024".
Gần đây, sau khi nhận được phản ánh từ người dân về hành vi lừa đảo giả mạo tuyển thí sinh tham dự cuộc thi áo dài để chiếm đoạt tài sản, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Công an TP.HCM đã kịp thời ngăn chặn nạn nhân chuyển tiền cho kẻ lừa đảo.
Bằng việc sử dụng phương pháp tạo ra các trang mạng xã hội giả mạo nhằm quảng bá cho lễ hội áo dài xuân Giáp Thìn 2024, các kẻ gian đã đăng tải thông tin tuyển thí sinh tham gia cuộc thi áo dài với những giải thưởng hấp dẫn và nhiều lợi ích đi kèm. Khi nạn nhân tin tưởng, họ sẽ bị dụ dỗ để truy cập vào trang thông tin điện tử giả mạo của VTV. Tại đây, bằng cách lợi dụng danh nghĩa của quy định và thể lệ chương trình, đối tượng tiếp cận và thu thập thông tin cá nhân, cùng yêu cầu nạn nhân chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng chỉ định để tham gia các thử thách trực tuyến.
Trước kế hoạch này, Cục An toàn thông tin khuyến nghị người dân nên tăng cường cảnh giác và không nên tham gia vào các cuộc thi, lễ hội truyền thông trên mạng xã hội trước khi xác minh và kiểm tra thông tin này trong thực tế. Hơn nữa, cần tránh việc chuyển tiền theo yêu cầu của những kẻ lừa đảo.
Sử dụng phần mềm độc hại để lấy trộm thông tin tài khoản ngân hàng của người dùng.
Trong thời gian gần đây, việc sử dụng các loại mã độc để đánh cắp thông tin và mã hóa dữ liệu của người dùng, với mục đích chiếm đoạt tài sản, đã trở nên phổ biến hơn. Đặc biệt, việc sao chép và giả mạo các ứng dụng trực tuyến đã tăng cao một cách đáng kể vào dịp cuối năm này.
Các cá nhân/ Tội phạm sử dụng phương pháp ngụy trang hợp lý và tinh vi để lái dụng nạn nhân cài đặt các ứng dụng độc hại. Đặc biệt, chúng tir đã lợi dụng những lỗ hổng trên một số trang web có đuôi .gov.vn hay .com.vn để cài đặt các ứng dụng chứa mã độc. Mục đích chính của chúng là làm cho nạn nhân tải về và cài đặt các ứng dụng độc hại để thu được quyền điều khiển trên thiết bị.
Sau khi đã kiểm soát được điện thoại của nạn nhân, kẻ tấn công sẽ khai thác thông tin cá nhân, xem danh bạ... để tìm cách đe dọa hoặc tiếp tục lừa dối những nạn nhân khác trong danh bạ. Mã độc này có thể chứa các tính năng không cho phép người dùng gỡ bỏ nó. Vì vậy, để loại bỏ mã độc này, nạn nhân phải khôi phục lại cài đặt gốc cho điện thoại của mình.
Để đối phó với tình trạng trên, Cục An toàn thông tin đề nghị người dân tuyệt đối không truy cập các đường link không rõ nguồn gốc hoặc cài đặt các ứng dụng từ các trang web hoặc cổng thông tin bên ngoài; hãy bật chức năng Google Play Protect. Ngoài ra, người dân cũng nên thường xuyên nâng cấp hệ điều hành điện thoại và sử dụng phần mềm diệt virus có bản quyền. Trong trường hợp phát hiện thiết bị bị nhiễm mã độc, người dân cần phong tỏa ngay lập tức các tài khoản cá nhân hoặc công ty nếu có nghi vấn và báo cho cơ quan có thẩm quyền.
Lừa đảo bằng việc rao bán xe với giá rẻ trên các mạng xã hội nhằm lừa đoạt tiền của người khác.
Gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội đang xuất hiện một hình thức lừa đảo mới, nhằm mục đích lừa dối những người tiêu dùng muốn mua xe giá rẻ. Cụ thể, những kẻ gian tạo ra các trang Facebook giả mạo các tổ chức nhà nước như "Cục Hải quan thanh lý xe", "Xe thanh lý đợt 1/2023 Hải quan chính ngạch"...; liên tục đăng tải quảng cáo và chia sẻ hình ảnh, video về những chiếc xe có chất lượng tốt với giá bán chỉ bằng 1/3, 2/3 giá trị thị trường, nhằm tiếp cận được nhiều người dùng có nhu cầu mua xe hoặc quan tâm đến thị trường ô tô.
Tiếp theo, người gửi tin nhắn sẽ liên lạc trực tiếp với các tài khoản tương tác thông qua Messenger, Zalo hoặc Telegram. Nhằm tăng cường sự tin tưởng, những người này còn làm giả giấy tờ của các cơ quan nhà nước nhằm chứng minh việc thanh lý xe hoặc nguồn gốc của xe.
Trong quá trình trao đổi, các bên sẽ yêu cầu nạn nhân cung cấp ảnh căn cước công dân nhằm sử dụng cho việc làm giấy tờ xe; đồng thời yêu cầu chuyển khoản tiền đặt cọc 20% giá trị xe và các khoản phí khác để giữ xe; cuối cùng cần biết địa chỉ nhà để giao xe trực tiếp. Tuy nhiên, sau khi nạn nhân đã chuyển tiền cọc, các đối tượng sẽ ngay lập tức tắt tất cả các kênh liên lạc với nạn nhân.
Để tránh rơi vào tình trạng bị lừa đảo, Cục An toàn thông tin khuyến nghị rằng người dân nên chọn mua xe ở những địa điểm được công nhận và đáng tin cậy. Người tiêu dùng cần phải sống tỉnh táo và lưu ý, vì không có tổ chức hay cá nhân nào được phép bán xe nhập lậu, trốn thuế, hay giá rẻ như những thông tin trên các mạng xã hội.
Rộ chiêu lừa đảo qua dịch vụ hẹn hò trực tuyến
Cảnh sát mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao của Công an TP.Đà Nẵng đã phát cảnh báo ngày 9/12 về hình thức lừa đảo mới thông qua dịch vụ hẹn hò trực tuyến, nhắm vào những người đàn ông. Một số tài khoản mạng xã hội Facebook giả mạo các nhà hàng, khách sạn, bar, và vũ trường nổi tiếng ở Đà Nẵng để quảng cáo dịch vụ hẹn hò trực tuyến và thực hiện lừa đảo.
Cụ thể, những cá nhân tạo tài khoản trên Facebook và sử dụng tên, hình ảnh, logo của các nhà hàng, khách sạn, bar, vũ trường thực tế tại Đà Nẵng nhằm xây dựng lòng tin với nạn nhân và sau đó tiến hành quảng cáo.
Khi có nạn nhân bị rơi vào bẫy, những kẻ gian giả hóa thành các thành viên của các nhóm Telegram và hướng dẫn nạn nhân truy cập vào một trang web giả mạo để đăng ký và sử dụng các dịch vụ. Tại đây, những kẻ xấu tiếp tục yêu cầu nạn nhân nạp thêm tiền để tham gia những nhiệm vụ mới và sau đó sẽ nhận được tiền hoa hồng.
Tuy nhiên, khi số tiền nạp lên ngày càng nhiều, đối tượng liên tục tìm cớ để xem như là lỗi của nạn nhân và yêu cầu nạp thêm tiền. Khi đã rút hết số tiền, đối tượng sẽ ngay lập tức chặn nạn nhân và chiếm đoạt số tiền nạn nhân đã nạp trước đó.
Dựa trên tình hình trên, Cục An toàn thông tin đề xuất các công dân nâng cao sự tỉnh táo khi tham gia vào các ứng dụng hẹn hò trực tuyến, tránh khiến cho bản thân trở thành đối tượng bị kẻ xấu tận dụng. Trong trường hợp có nghi ngờ là bị lừa đảo, người dân nên ngay lập tức báo cáo tới cơ quan công an gần nhất để được xử lý theo quy định của pháp luật.
