Việc phát triển mạng di động tại Việt Nam đang đối mặt với những yêu cầu mới trong thời đại hiện nay.
2G (hay còn được gọi là 2-G) là viết tắt của công nghệ mạng di động viễn thông, còn được gọi là công nghệ mạng không dây tế bào, là thế hệ thứ hai. Mạng 2G được triển khai thương mại dựa trên chuẩn tiêu chuẩn GSM ở Phần Lan bởi nhà mạng Radiolinja (hiện nay là một phần của công ty viễn thông Elisa Oyj) vào năm 1991.
Các công nghệ 2G cho phép các nhà mạng khác nhau cung cấp các dịch vụ như tin nhắn văn bản, tin nhắn hình ảnh và MMS (tin nhắn đa phương tiện). Tất cả các tin nhắn văn bản được gửi trên 2G đều được mã hóa bằng tín hiệu kỹ thuật số, cho phép truyền dữ liệu theo cách mà chỉ người nhận dự định mới được nhận và đọc tin nhắn. Với công nghệ 2G, tín hiệu kỹ thuật số truyền nhận tạo ra nguồn năng lượng sóng nhẹ hơn và sử dụng các chip thu phát nhỏ hơn, tiết kiệm diện tích bên trong thiết bị hơn, giúp cho các nhà phát triển có thể tạo ra các thiết bị di động nhỏ hơn, nhẹ hơn và có nhiều công nghệ hơn so với trước đây.
Ở Việt Nam, mạng 2G đã được triển khai chính thức từ năm 1993, khi mà 95-97% mạng viễn thông trên toàn cầu vẫn sử dụng công nghệ analog và các công ty vẫn tiếp tục sản xuất các thiết bị này. Việc tiến xa trước đã gặp không ít khó khăn cho ngành bưu chính viễn thông Việt Nam vào thời điểm đó. Tuy nhiên, chính quyết tâm và sự khắc phục của Chính phủ và các doanh nghiệp đã tạo ra những tiến bộ đáng kể trong sự phát triển của ngành viễn thông Việt Nam, từng bước đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tỷ lệ người dùng mạng di động cao nhất trên thế giới.
Tuy nhiên, điều quan trọng là cùng với các yêu cầu của thời đại và quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu, những thành tựu trong lĩnh vực khoa học công nghệ đã liên tục phát triển các công nghệ mạng di động mạnh mẽ hơn và tối ưu hơn, mang lại những trải nghiệm tốt hơn cho người dùng, đặc biệt là hỗ trợ mạng Internet liên tục trên các thiết bị thông minh.
Không chỉ áp dụng các thành tựu công nghệ của thế giới trong việc sử dụng sóng 3G, 4G, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia tiên phong nghiên cứu và áp dụng thành công mạng 5G trên toàn cầu. Đây cũng là những mạng di động đang được người dân sử dụng rộng rãi hiện nay, đáp ứng được yêu cầu của quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, toàn diện tại tất cả các lĩnh vực và địa phương, các bộ ngành trong nền kinh tế xã hội. Việc sử dụng các thiết bị 2G đời cũ không còn đáp ứng được yêu cầu biến mỗi cá nhân trở thành "công dân số" trong thời đại số hóa toàn cầu ngày nay.
Theo nghiên cứu từ nhiều công ty và nhà mạng trên toàn cầu, mạng 2G được coi là "lỗi thời" và tồn tại nhiều lỗ hổng do thủ tục đăng nhập và kết nối đơn giản. Do đó, tội phạm mạng có thể tận dụng để gửi tin nhắn rác, tin nhắn giả mạo... đến thiết bị người dùng thông qua sóng mạng 2G và trạm BTS giả mạo, gây thiệt hại không nhỏ cho người dùng. Ngoài ra, về mặt phát triển công nghệ mạng, việc tiếp tục sử dụng sóng 2G đang chiếm giữ băng tần mà có thể được sử dụng để phát triển sóng mạng 5G, 6G... Vì vậy, yêu cầu tắt sóng mạng 2G ngày càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết để đảm bảo quyền lợi cho cả người dân và doanh nghiệp.
Nhà mạng đã sẵn lòng tắt sóng 2G nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi số của đất nước.
Việc lựa chọn tắt sóng 2G nhằm thúc đẩy việc thực hiện mục tiêu trong Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong chương trình này, mục tiêu được đặt ra là phổ cập mạng di động 4G/5G và điện thoại thông minh (smartphone) cho tất cả người dân Việt Nam. Đây sẽ là một cuộc cách mạng để thúc đẩy việc áp dụng chính phủ điện tử, kinh tế số, xã hội số... một cách nhanh chóng và đồng thời là một động lực quan trọng để đẩy mạnh sự phát triển của Việt Nam. Khi 100% người dân sử dụng smartphone, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp các dịch vụ số phong phú hơn, sử dụng dữ liệu nhiều hơn và tạo ra cơ hội mới cho nhà mạng phát triển và tăng doanh thu.
Có thể trong tương lai, một số dòng điện thoại sẽ không còn hỗ trợ sóng 2G sau khi được tắt.
Để chuẩn bị cho lộ trình tắt sóng 2G, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đã ban hành sớm "Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thiết bị đầu cuối thông tin di động mặt đất", có hiệu lực từ tháng 7/2021, yêu cầu các thiết bị đầu cuối thông tin di động sản xuất, nhập khẩu vào Việt Nam phải hỗ trợ công nghệ 4G trở lên. Đến ngày 27/9/2022, Bộ cũng đã có công văn về định hướng triển khai lộ trình, kế hoạch dừng công nghệ 4G. Tháng 9/2024 cũng là thời điểm hết hạn giấy phép kinh doanh dịch vụ viễn thông di động và giấy phép băng tần vô tuyến điện mạng 2G đối với các nhà mạng, đồng thời đây cũng là thời điểm chính thức tắt sóng 2G tại Việt Nam.
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, hiện nay còn khoảng hơn 15 triệu thuê bao 2G tại Việt Nam. Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang 4G, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ hợp tác với các nhà mạng và chính quyền địa phương để triển khai nhiều giải pháp và hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi. Trong đó, Quỹ Viễn thông công ích sẽ cung cấp kinh phí hỗ trợ cho khoảng 400 ngàn thuê bao thuộc diện hộ nghèo, vùng sâu, vùng xa để chuyển đổi từ 2G sang 4G. Hiện tại, Quỹ đang tiến hành thống kê các hộ dân cần được hỗ trợ.
VNPT, một doanh nghiệp tiên phong trong việc áp dụng công nghệ 2G tại Việt Nam từ hàng chục năm trước, cũng là một doanh nghiệp tiên phong trong việc áp dụng thành công công nghệ 5G tại Việt Nam. Đồng thời, VNPT cũng là một doanh nghiệp tiên phong trong việc dẫn dắt quá trình chuyển đổi số của quốc gia. Trong những năm qua, VNPT đã liên tục đầu tư và nâng cấp công nghệ để đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân trong từng giai đoạn.
Từ năm 2015, khi 2G vẫn chiếm khoảng 60% lưu lượng mạng, VNPT đã định rõ chiến lược và lập kế hoạch để tắt sóng 2G và triển khai các công nghệ 3G, 4G. Trong suốt 2 năm qua, VNPT đã tự quyết định tắt các trạm không phát sinh hoặc phát sinh rất ít lưu lượng. Để làm được điều này, VNPT đã kết hợp cả hoạt động kỹ thuật và tuyên truyền cho thuê bao trong khu vực, và đã tắt khoảng 10% trạm riêng 2G. VNPT đã xây dựng kế hoạch và giải pháp để đến tháng 9/2024, cam kết chuyển đổi tất cả thuê bao và thiết bị chỉ hỗ trợ mạng 2G theo chỉ đạo và định hướng của Bộ Thông tin và Truyền thông.
VNPT cũng đã chuẩn bị sẵn sàng các kịch bản cụ thể để hỗ trợ cho các khách hàng đang gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ mới như người già, người dùng ở khu vực nông thôn, hải đảo. Quan điểm của VNPT là phải đảm bảo chất lượng và dịch vụ cho khách hàng, giúp họ chuyển đổi từ thiết bị cũ lên smartphone hỗ trợ 4G để tham gia không gian số và thúc đẩy chuyển đổi số.
Theo thông tin từ đại diện VNPT, công ty hiện đã sẵn sàng để thực hiện việc tắt sóng 2G theo đúng chủ trương của Bộ TT&TT. Chúng tôi cũng đã chuẩn bị đầy đủ các phương án để hỗ trợ người dân và khách hàng chuyển đổi lên các thiết bị 4G, 5G một cách tối ưu, nhằm đảm bảo không ai trong số họ bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số quốc gia.
