Vào chiều ngày 17-6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trình bày tờ trình về dự án luật sửa đổi về thuế giá trị gia tăng (VAT) thay mặt cho Chính Phủ, với nhiều chính sách mới.
Lãnh đạo Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội là Lê Quang Mạnh đã thuyết trình.Ảnh: Phạm Thắng
Dự án thay đổi, bổ sung quy định tại 11 điều của luật hiện hành liên quan đến người nộp thuế; đối tượng không chịu thuế; giá trị tính thuế; thuế suất; phương pháp khấu trừ thuế; phương pháp tính trực tiếp trên VAT; khấu trừ thuế VAT đầu vào; các trường hợp hoàn thuế; hóa đơn, chứng từ; hiệu lực thi hành; tổ chức thực hiện.
Khi kiểm tra dự án luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đã đề xuất cơ quan có trách nhiệm biên soạn kiểm tra lại và hoàn thiện để đảm bảo tính nhất quán giữa nội dung được thể hiện trong báo cáo tổng kết việc thi hành luật và quan điểm chỉ đạo trong việc xây dựng dự án luật với nội dung được thể hiện trong bản thảo luật.
Về vấn đề doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế VAT, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách đã thông báo về dự thảo luật sửa đổi quy định mức doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống không chịu thuế VAT (theo luật hiện hành) thành "dưới mức do Chính phủ quy định". Ủy ban Tài chính-Ngân sách cho rằng việc điều chỉnh ngưỡng doanh thu hàng năm không chịu thuế VAT là cần thiết để phù hợp với tình hình kinh tế-xã hội hiện nay và cần được quy định cụ thể trong luật để tạo ra căn cứ pháp lý rõ ràng.
Việc bổ sung quy định không thu thuế VAT đối với một số loại hàng hóa nhập khẩu được Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách xem xét trong dự thảo luật, ông cho rằng việc miễn thuế VAT cần được áp dụng đối với quà biếu, quà tặng, tài sản di chuyển và hàng biên mậu theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu và thuế nhập khẩu. Mặc dù không có sự đề cập cụ thể trong luật, thực tế hiện nay việc miễn thuế VAT kèm theo miễn thuế nhập khẩu đã được thực hiện đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị dưới 1 triệu đồng gửi qua chuyển phát nhanh theo Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg.
Theo Lê Quang Mạnh, với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử xuyên biên giới, lượng giao dịch hàng hóa giá trị nhỏ qua biên giới đã tăng đột biến trong thời gian gần đây. Ở Việt Nam, mỗi ngày có khoảng 4 đến 5 triệu đơn hàng giá trị nhỏ được gửi từ Trung Quốc về Việt Nam thông qua các trang thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok... Nhiều quốc gia đã hủy miễn thuế VAT đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ để ổn định nguồn thu, đồng thời tạo ra điều kiện cạnh tranh công bằng giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách đề xuất Chính phủ phải xem xét và áp dụng các chính sách phù hợp để mở rộng và đa dạng hóa nguồn thu trong hoàn cảnh ngân sách hiện nay bị hạn chế, đồng thời giải thích cơ sở pháp lý của Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg đối với vấn đề đã nêu.
Về việc bổ sung đối tượng áp dụng thuế suất 5%, dự thảo luật về việc chuyển các loại máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang nhóm hàng hóa áp dụng mức thuế suất 5% đã gây ra tranh cãi trong Ủy ban Tài chính-Ngân sách. Một phần ý kiến đồng tình với nội dung của dự thảo Luật nhằm giải quyết vướng mắc, bất cập kéo dài của chính sách thuế GTGT hiện hành đối với các ngành sản xuất trong nước; một phần ý kiến khác không đồng ý với đề xuất của Chính phủ vì cho rằng việc áp dụng thuế suất 5% sẽ làm tăng chi phí đầu vào của sản xuất nông nghiệp, làm tăng giá thành sản phẩm, và giảm tính cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trong nước.
Cơ quan kiểm tra đề nghị Chính phủ tiến hành đánh giá cẩn thận và báo cáo chi tiết hơn về ảnh hưởng của việc thay đổi chính sách này, bao gồm cả tác động đến các ngành sản xuất trong nước và tác động đối với người nông dân.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách, việc tăng mức thuế suất phổ thông lên 10% là cần thiết vì hiện nay mức thuế suất này ở Việt Nam thấp hơn so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Điều này cho thấy Việt Nam có tiềm năng để tăng thuế suất thuế GTGT, đặc biệt trong bối cảnh cần mở rộng cơ sở thu.
Hiện tại, một số quốc gia trong khu vực ASEAN đang áp dụng biện pháp tăng thuế suất VAT nhằm tăng cường thu ngân sách sau đại dịch. Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 cũng đã xác định hướng "nghiên cứu tăng thuế suất thuế GTGT theo lộ trình". Chính phủ đề xuất đánh giá tác động của việc tăng thuế suất theo lộ trình để xem xét khả năng điều chỉnh lộ trình tăng thuế suất trong dự án Luật một cách phù hợp, sau khi nền kinh tế đã phục hồi, có thể vào cuối giai đoạn 5 năm 2026-2030.
