Một nghiên cứu gần đây từ tạp chí Nature Geoscience chỉ ra rằng những mảnh đá cổ xưa và vững chắc nhất tại Bắc Mỹ đang dần chìm sâu vào lớp phủ của Trái đất. Khám phá này mở ra nhiều câu hỏi thú vị về cấu trúc và sự tiến hóa của hành tinh chúng ta.
Craton, lớp đá nền nhiều tỷ năm tuổi, chính là xương sống của lục địa Bắc Mỹ. Trước đây, nhiều người tin rằng craton là một cấu trúc cứng nhắc, không bị ảnh hưởng qua thời gian. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã chỉ ra rằng thực tế không như vậy; quá trình biến đổi của craton đang diễn ra mạnh mẽ. Những phát hiện này mở ra cái nhìn mới về sự phát triển của cấu trúc địa chất trên trái đất.
Nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu địa chấn từ dự án EarthScope để xây dựng một mô hình chi tiết về bề mặt bên dưới lục địa. Qua đó, họ phát hiện một vùng hình phễu tại Trung Tây, nơi mà craton đang dần mỏng đi. Đá từ lớp cổ xưa này bị kéo xuống lớp phủ của Trái Đất, giống như quá trình rỉ ra qua một cái phễu, khiến cho Bắc Mỹ đang trong tình trạng chìm dần.
Nguyên nhân gây ra hiện tượng này có thể bắt nguồn từ Farallon, một mảng kiến tạo cổ xưa vẫn đang tác động ẩn bên dưới Bắc Mỹ. Khi các tàn dư của Farallon chìm sâu, chúng giải phóng nhiệt và hóa chất, gây ra hiện tượng làm mềm lớp đá dưới craton. Qua thời gian, những tác động này đã dần làm suy yếu một số vùng của craton, dẫn đến việc các mảnh vỡ từ từ rơi xuống.
Tin vui là quá trình chìm xuống của các thành phố diễn ra theo thang thời gian địa chất, không phải theo nhịp độ của con người. Điều này có nghĩa là chúng ta không cần phải lo lắng ngay lập tức như với hàng trăm thành phố khác đang dần biến mất dưới mặt nước. Tuy vậy, vẫn cần cảnh giác vì hiện tượng này có thể trở thành một thách thức đáng lưu tâm trong tương lai.
Nghiên cứu về lý do và cách Bắc Mỹ chìm đang mở ra những cơ hội mới để hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của các lục địa trên hành tinh chúng ta. Phát hiện này không chỉ giúp giải thích quy trình hình thành, nứt vỡ và tái chế của các mảng đất mà còn cung cấp cái nhìn trực tiếp vào quá trình này đang diễn ra ngay trước mắt. Trong quá khứ, những hiểu biết về vấn đề này chủ yếu dựa vào địa chất hóa thạch. Tuy nhiên với nghiên cứu hiện tại, chúng ta có thể theo dõi quy trình trong thời gian thực. Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng đây là một “bước ngoặt” quan trọng, giúp thay đổi cách nhìn nhận về sự ổn định kiến tạo trên Trái đất.
