Ông Đỗ Hồng Trung, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389), đã thông báo rằng Việt Nam hiện đang nằm trong tốp 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử (TMĐT) hàng đầu trên toàn cầu.
Nhiều lỗ hổng quản lý
Hàng trăm sàn TMĐT hoạt động dưới hình thức website cùng hàng loạt nền tảng mạng xã hội (MXH) như , Zalo, Facebook, Instagram... cho phép bán hàng online là môi trường lý tưởng để một số người bán hàng lợi dụng nhằm giao dịch hàng hóa vi phạm pháp luật.
Các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) hiện chưa có cơ chế kiểm soát, xác minh hàng hóa một cách nghiêm ngặt, tạo điều kiện cho các doanh nhân đưa hàng giả, hàng nhái vào bán. Hệ thống pháp lý đối với lĩnh vực TMĐT vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế do không theo kịp yêu cầu thực tiễn. Đó là nhận định của ông Trung khi phân tích nguyên nhân.
Ông P.L, từng là quản lý của một sàn thương mại điện tử lớn, đã chỉ ra rằng các sàn này có các quy định nghiêm ngặt trong quá trình xét duyệt mở gian hàng, yêu cầu người bán phải xuất trình giấy phép kinh doanh và các giấy tờ chứng minh chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, sau đó, không có bất kỳ sàn nào có đội ngũ kiểm soát hoạt động gian hàng, chỉ duy trì kênh phản hồi của người dùng. Ông P.L nhấn mạnh rằng "chất lượng sản phẩm trên các sàn hiện nay phụ thuộc vào uy tín và trách nhiệm của từng chủ cửa hàng."
Ông Lưu Thanh Phương, người trước đây là chủ sở hữu một trang mua bán trực tuyến tại Việt Nam, cho biết rằng với hình thức kinh doanh phổ biến trên mạng xã hội là C2C (khách hàng và người bán đều là cá nhân), cần có một bên thứ ba chịu trách nhiệm quản lý hoạt động bán hàng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. "Người mua hàng trên mạng xã hội thường dựa vào thông tin đánh giá nhưng có một số trang bán hàng không cho phép chức năng này hoạt động, thậm chí ẩn đi các bình luận tiêu cực" - ông Phương đặt nghi ngờ.
Không thiếu biện pháp kiểm soát
Theo những nghiên cứu của các phóng viên, có nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến có thể hỗ trợ trong việc quản lý và kiểm soát các hoạt động thương mại điện tử.
Theo ông Nguyễn Mạnh Tấn, Giám đốc marketing của Haravan - một công ty cung cấp giải pháp TMĐT và bán lẻ, nhiều nền tảng đã áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để kiểm tra hàng giả, và kết quả thu được rất hiệu quả so với việc kiểm tra thủ công. Đối với các thương hiệu nổi tiếng, bất kỳ bài đăng rao bán sản phẩm không thuộc gian hàng chính thức hoặc gian hàng ủy quyền đều bị chặn.
Ông Tấn đề nghị rằng người mua có thể chọn các địa chỉ mua sắm trực tuyến đáng tin cậy như các trang web bán hàng đã đăng ký với Bộ Công Thương, các gian hàng mall (chính hãng - PV) trên sàn thương mại điện tử (TMĐT), và các tài khoản trên mạng xã hội có tích xanh...
Theo ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, các quy định về việc giám sát và quản lý hoạt động kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội đã có, nhưng việc thực thi và giám sát vẫn chưa đạt được mức đáng kể. Mặc dù nhiều sàn thương mại điện tử đã có biện pháp xử phạt đối tượng kinh doanh vi phạm, nhưng chỉ dừng ở mức cảnh báo, phạt hợp đồng hoặc tạm ngừng hoạt động gian hàng.
"Ông Thắng đề xuất rằng cần thiết phải áp dụng biện pháp xử lý vụ việc dân sự hoặc hình sự, tuỳ thuộc vào mức độ vi phạm, nhằm tăng cường tác động đến các doanh nghiệp trên nền tảng trực tuyến."
Về mặt của nền tảng thương mại điện tử (TMĐT), Lazada đại diện cho biết sàn này thường xuyên kiểm tra và loại bỏ các sản phẩm vi phạm khi phát hiện hoặc nhận được phản ánh, khiếu nại. Lazada cũng hợp tác mật thiết với các thương hiệu đối tác và cơ quan quản lý để xác định và xử lý kịp thời những trường hợp kinh doanh hàng giả, hàng nhái...
Bà Hoàng Thị Minh Ngọc, Giám đốc Tăng trưởng và Chiến lược Chợ Tốt, cũng cho hay Chợ Tốt đã đầu tư vào nguồn nhân lực và công nghệ để tăng tính minh bạch trong các hoạt động mua bán và bảo vệ quyền lợi của người dùng. Bên cạnh đó, Chợ Tốt cũng đang mở rộng việc hợp tác chiến lược với các đối tác lớn trong lĩnh vực bán lẻ nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và độ tin cậy của các cửa hàng.
Những giải pháp mạnh tay
The representative of the Steering Committee 389 has informed that functional forces have strengthened inspections and penalties for selling counterfeit goods on the internet. A typical example is the market management forces cracking down on a livestream selling smuggled goods on a Facebook page owned by an individual in Lao Cai province. This massive smuggled goods warehouse has generated revenue of nearly 650 billion VND after more than 2 years of online sales, featuring counterfeit famous foreign brands of shoes, glasses, clothes, handbags, etc.
Vào giữa năm 2023, sau khi phát hiện vụ việc buôn bán hàng giả là thực phẩm trên các trang mạng xã hội, Đội Quản lý Thị trường số 24 thuộc Cục Quản lý Thị trường TP Hà Nội đã chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra. Dựa trên hồ sơ của Quản lý Thị trường và tài liệu thu thập được, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an Quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội đã khởi tố vụ án hình sự và khởi tố 2 bị can...
Một giải pháp vô cùng quan trọng được lực lượng Quản lý Thị trường triển khai là tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật và nâng cao nhận thức của người tiêu dùng. Gần đây, Tổng cục Quản lý Thị trường đã khai trương phòng trưng bày nhằm giúp người tiêu dùng nhận biết hàng thật - hàng giả với hơn 500 sản phẩm thuộc các lĩnh vực hóa - mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thời trang, giày dép, trang sức, phụ tùng ô tô, xe máy, hàng tiêu dùng, sữa, nông sản... nhằm truyền đạt kiến thức cho người tiêu dùng.
Gần đây, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) vừa công bố kết quả kiểm tra toàn diện hoạt động của TikTok. Trong đó, TikTok đã ra mắt TikTok Shop, nhưng đã xảy ra nhiều trường hợp vi phạm. Cơ quan quản lý đã yêu cầu TikTok thực hiện các biện pháp ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin về hàng hóa, dịch vụ vi phạm trong vòng 24 giờ kể từ khi nhận yêu cầu. Hơn nữa, những cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị cảnh cáo hoặc bị từ chối cung cấp dịch vụ một cách tạm thời hoặc vĩnh viễn.
TikTok phản hồi gì sau quyết định thanh tra?
Trong cuộc phỏng vấn với phóng viên của Báo Người Lao Động vào ngày 21-10, ông Nguyễn Lâm Thanh, người đại diện cho TikTok tại Việt Nam, đã giải thích về những vi phạm mà nền tảng này bị đề cập đến trong bản kết luận của Bộ Thông tin và Truyền thông gần đây.
Gần đây, TikTok Shop đã thêm vào hồ sơ để cập nhật một số tính năng mới nhằm hỗ trợ các chiến lược kinh doanh. Tuy nhiên, do hồ sơ bổ sung đang chờ xem xét từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương, việc đăng ký TikTok Shop không khả dụng tại thời điểm kiểm tra đã được thông báo trên trang web http://online.gov.vn. Thông tin này đã được hiển thị trở lại.
Ông Thanh cho biết rằng mọi sản phẩm đưa lên nền tảng này đều trải qua quy trình để đảm bảo tính hợp pháp. Tuy nhiên, hoạt động thương mại điện tử có nhiều giai đoạn khác nhau, từ người bán hàng, người mua hàng đến đơn vị vận chuyển, vì vậy có thể có sự lợi dụng thông qua các rào cản. TikTok Shop đã thiết lập hệ thống để ghi nhận và xử lý các báo cáo, nhằm bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên liên quan. "Quan điểm của chúng tôi là đảm bảo chặt chẽ ngay từ đầu để người dùng có trải nghiệm tốt nhất và thực tế là tỷ lệ người dùng quay lại rất cao" - đại diện Tiktok tại Việt Nam tự tin.
