Trong khi mọi người đã quen với cách hoạt động của các nền tảng gọi xe truyền thống như taxi, Grab, Gojek, với cách tính giá cước khi mở cửa xe, giá cố định theo từng km, thì tại Pakistan một nền tảng gọi xe cho phép tài xế và khách hàng tự thỏa thuận về giá. Trong đó, giá cước sẽ được dựa trên sự đồng thuận giữa tài xế và khách hàng và không theo một hệ thống giá cố định như các nền tảng gọi xe truyền thống khác.
Tài xế sẽ cần đề xuất mức giá thấp nhất nhằm tăng khả năng nhận được chuyến đi, trong khi hành khách có quyền tự do lựa chọn lái xe nào có mức giá hợp lý, bất kể đôi khi số tiền đó không phản ánh đúng khoảng cách quá xa.
Mô hình gọi xe thương thảo giá
Vào một ngày trong tháng 9, tài xế Muhammad Zain ở Lahore (Pakistan) bắt đầu một ngày mới bằng việc nhận chuyến đi đầu tiên trên ứng dụng inDrive với một quãng đường trả khách khoảng 11 km.
Anh lướt nhanh suy nghĩ và ước lượng giá cước khoảng 300 rupee (tương đương 1 USD). Tuy nhiên, dịch vụ inDrive, hoạt động dựa trên hình thức đặt giá, cho phép tài xế và hành khách thảo luận và thỏa thuận về giá cước chuyến đi.
Điều này thôi thúc anh đưa ra mức giá chỉ bằng một nửa, "gần bằng mức giá mà khách hàng đưa ra". Zain cuối cùng đã nhận được chuyến đi với giá 165 rupee (khoảng 50 xu).
Đây là câu chuyện hàng ngày của Zain kể từ khi anh chuyển sang nền tảng gọi xe inDrive từ Careem vào cuối năm 2022. Anh dành vài phút mỗi chuyến để "đấu thầu" mức giá thấp nhất mà anh có thể mua được chuyến đi.
Zain phát biểu với các quốc gia khác rằng: "Điều này làm cho tình hình trở nên khó khăn hơn, khi những tài xế giống chúng tôi phải thỏa thuận về giá cước trước mỗi lần di chuyển".
So sánh giữa các ứng dụng gọi xe ở Pakistan, trong đó inDrive được xem là có mức giá cước thấp nhất là 1.194 rupee, tiếp đến là Uber (ở giữa) và Careem (ở phải) với mức giá ước tính cao nhất là 1.416 rupee.
Ứng dụng gọi xe InDrive đã được ra mắt tại Pakistan vào đầu năm 2021 và ngay lập tức trở thành ứng dụng có số lượng tải xuống cao nhất trong quốc gia này nhờ vào mô hình đấu thầu.
Tuy nhiên, các tài xế chỉ đồng ý đầu quân sang nền tảng này một cách miễn cưỡng vì khách hàng của họ đã chuyển sang sử dụng nền tảng này. Họ cho biết rằng thường phải làm việc quá sức và nhận mức lương thấp hơn so với ứng dụng gắn bó trước đó như Uber và Careem.
Cả nhân viên của InDrive cũng cảm thấy áp lực khi phải liên tục nhìn vào điện thoại để tham gia vào các cuộc đấu giá - chỉ để đảm bảo được mức giá cước thấp nhất có thể cho từng chuyến đi.
Sarmad Zaran, một nhân viên của inDrive, lồng lộn với Rest of World rằng: "Đúng là căng thẳng và khá mệt mỏi".
Ứng dụng InDrive được hứa hẹn sẽ đem lại quyền tự do cho cả hành khách và tài xế, không chỉ dựa vào thuật toán, nhưng theo đánh giá của Tobias Kuttler, một nhà nghiên cứu từ dự án công bằng công việc của Viện Internet Oxford và Trung tâm Khoa học Xã hội WZB Berlin, điều này chỉ tạo ra một "cảm giác quyền lực sai lầm".
Tài xế cảm thấy rằng cuối cùng họ phải tuân thủ những gì khách hàng yêu cầu. Họ ít có khả năng duy trì mức giá thầu cao hơn.
Làm nhiều hơn nhưng kiếm ít tiền hơn
Sidra Kiran, người đứng đầu truyền thông tại inDrive tại Pakistan, nhấn mạnh rằng công ty luôn liên tục đánh giá và điều chỉnh cấu trúc giá dựa trên tình hình kinh tế nội địa.
Trong tháng trước, inDrive đã mở rộng hoạt động của mình đến 5 thị trấn nhỏ ở Pakistan, nơi trước đây chưa từng có dịch vụ gọi xe, từ đó nâng tổng số thành phố inDrive hoạt động lên 16 thành phố trong quốc gia này.
Công ty InDrive, một công ty Nga được thành lập và có trụ sở tại Mỹ, đã ghi nhận một phản ứng tương tự đối với mô hình giá cả của mình ở các quốc gia khác.
Theo một nghiên cứu của tổ chức Fairwork vào năm 2022, có sự nghi ngờ từ phía các tài xế ở Mexico đối với mô hình kinh doanh này, trong đó một số cho rằng việc xác định giá cước không mang lại "mức giá hợp lý đảm bảo".
Hiện nay, một số tài xế ở Pakistan đang cảm thấy rằng Careem, một công ty trước đây bị chỉ trích vì áp dụng phí hoa hồng cao, thực sự là sự lựa chọn tốt hơn.
Theo Zaran, khách hàng đã chọn inDrive thay vì Careem vì inDrive rẻ hơn. Trong các ứng dụng gọi xe khác, bạn được đưa ra giá cước cố định, nhưng ở đây, bạn phải thực hiện nhiều công việc hơn và kiếm được ít tiền hơn.
Iftikhar Ahmad, một nghiên cứu viên về lao động của tổ chức Fairwork tại Pakistan, đã giải thích rằng sự phổ biến của inDrive ở Pakistan là do tình trạng thất nghiệp đang tràn lan trong quốc gia này.
Theo ông, công việc tự do cho phép mọi người tránh tình trạng không có việc làm và kiếm sống hàng ngày.
Một nghiên cứu mới cho thấy tỷ lệ thất nghiệp ở Pakistan là 8,5%, đồng thời cho thấy nguồn việc làm tại đây không đủ để đáp ứng những người lao động có trình độ đại học. Vì vậy, một số lượng lớn sinh viên tốt nghiệp trong độ tuổi từ 21 đến 29 đang thành thất nghiệp.
Vào tháng 9, Zakir Khan, một người lái xe ở Karachi, đã gửi một email tới inDrive, yêu cầu công ty này ngừng hoàn toàn áp dụng mô hình đấu thầu giá.
"Tôi đã truyền đạt toàn bộ danh sách các yêu cầu cho họ", anh nói với Rest of World. "Tôi cũng đã đề nghị họ thay đổi mô hình kinh doanh dựa trên giá cước vì tài xế đang gặp khó khăn trong việc chấp nhận giá cước thấp hơn chi phí hoạt động của mình".
Quyết định gửi kiến nghị đến công ty của Khan bắt nguồn từ sự gia tăng giá nhiên liệu ở Pakistan, điều này đang làm giảm lợi nhuận của anh ta – trong khi khách hàng vẫn tiếp tục đề xuất giá thầu ở mức thấp nhất có thể.
Sau bốn ngày, inDrive thông báo cho Khan biết rằng giá cước cơ bản đang tăng thêm 5% do giá nhiên liệu tăng. Khan đáp lại rằng: "Không quan trọng vì giá nhiên liệu đã tăng quá nhiều. Giá xăng đã biến động ở Pakistan từ tháng 1 và đã tăng lên tới 30% trong tháng 9".
