CÔNG NGHỆ

Dữ liệu từ Deloitte cho thấy tổng doanh thu của ngành công nghiệp linh kiện bán dẫn trên toàn cầu trong năm 2021 chỉ đạt hơn 550 tỷ USD. Tuy nhiên, dự báo rằng con số này sẽ tăng hơn 80%, vượt qua mốc 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Hiện tại, vấn đề lớn nhất vẫn là thiếu hụt nhân lực.

Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã khẳng định rằng nguồn nhân lực chính là ưu thế đặc biệt của Việt Nam mà khó có thể sao chép, nhằm hướng tới việc trở thành một phần quan trọng trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Người dân Việt Nam mang trong mình tiềm năng về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, điều này rất phù hợp với lĩnh vực công nghiệp bán dẫn. Những ưu thế về gen này không thua kém gì các lợi thế địa chính trị, và đây là một điểm mạnh đặc biệt mà không thể sao chép. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã phát biểu như vậy tại hội thảo quốc tế mang tên "Nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu".

Với lợi thế độc đáo không thể sao chép, Việt Nam đang hướng đến mục tiêu đào tạo từ 50.000 đến 100.000 kỹ sư trong lĩnh vực bán dẫn, nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực toàn cầu. Như vậy, Việt Nam có thể nắm bắt cơ hội để phát triển mạnh mẽ như Nhật Bản trước đây.

Cùng chung quan điểm, ông Amit Laroya, Phó Chủ tịch Cấp cao khu vực châu Á trong lĩnh vực Giao thông và Điện tử của 3M, đã nhấn mạnh rằng người Việt Nam có tài năng, làm việc chăm chỉ, điều này chính là lợi thế để thu hút các doanh nghiệp bán dẫn đầu tư và phát triển, từ đó đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Một trong những nguyên nhân khiến chúng tôi đặt niềm tin vào Việt Nam là sự phát triển mạnh mẽ của thị trường, cùng với nguồn nhân lực dồi dào. Chúng tôi thấy rằng người Việt Nam có rất nhiều tài năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực khoa học và toán học, và họ rất nỗ lực, tập trung vào công việc của mình", ông Laroya phát biểu tại sự kiện khai trương Trung tâm Trải nghiệm Khách hàng (Customer Experience Center - CEC) và phòng thí nghiệm trong lĩnh vực điện tử của 3M Việt Nam.

Theo ông Laroya, chính nhờ nền tảng văn hóa vững chắc của Việt Nam mà một trong những nhiệm vụ mà 3M hướng tới là phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực chuyên ngành như sản xuất bán dẫn và điện tử. Điều này sẽ giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng nhân lực toàn cầu về bán dẫn.

Người Việt Nam quá giỏi

Theo ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, ngành công nghiệp bán dẫn đang trải qua những thay đổi mạnh mẽ, định hình lại thế giới mà chúng ta đang sinh sống. Ngành này đã, đang và sẽ tác động đến mọi khía cạnh của đời sống xã hội, thậm chí còn có thể ảnh hưởng đến an ninh kinh tế và quốc phòng.

Xu hướng này dự kiến sẽ kéo dài ít nhất cho đến giữa thế kỷ 21, và Việt Nam đang nắm giữ lợi thế khi trở thành trung tâm toàn cầu trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn.

Nếu lấy Việt Nam làm tâm điểm và vẽ một vòng tròn có bán kính 4-5 giờ bay, thì khu vực này sẽ bao trùm khoảng 80% ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Với vị trí địa lý thuận lợi gần các chuỗi cung ứng về bán dẫn, cùng với sự ổn định về chính trị và nằm trong nhóm các nền kinh tế phát triển nhanh, Việt Nam đang thu hút sự chú ý của nhiều tập đoàn quốc tế như Nvidia và Apple.

Dù vậy, đây vẫn chưa phải là lợi thế quan trọng nhất, bởi chính con người Việt Nam mới là yếu tố có thể giúp nền kinh tế "hóa rồng" giống như Nhật Bản thông qua việc khai thác cơ hội từ công nghệ bán dẫn.

Tính đến năm 2023, Việt Nam đã đạt được 266 huy chương trên tổng số 282 thí sinh tham gia Olympic Toán học Quốc tế (IMO) từ năm 1974. Trong số đó có 69 huy chương vàng, 115 huy chương bạc và 82 huy chương đồng.

Nếu tổng hợp số lượng huy chương vàng từ khi kỳ thi IMO được tổ chức lần đầu vào năm 1959, Việt Nam đứng thứ 8 trên toàn thế giới, vượt qua cả Anh, Đức, Nhật Bản, Singapore và Ấn Độ...

Trong bối cảnh đó, công ty 3M đã đáp ứng lời kêu gọi từ chính phủ bằng nhiều sáng kiến, trong đó có việc cử nhân viên từ Việt Nam sang các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ để tham gia khóa đào tạo bổ sung.

Với ưu điểm là một tập đoàn đa quốc gia có nguồn gốc từ Mỹ và có bề dày 122 năm kinh nghiệm, 3M hoạt động trong nhiều lĩnh vực công nghiệp như điện tử tiêu dùng, bán dẫn, sản xuất và ô tô, đặc biệt là đối tác hiện tại của Apple. Công ty này đã mời các kỹ sư chuyên gia trong lĩnh vực đến Việt Nam nhằm hỗ trợ nhân viên tại đây trong việc cải thiện kiến thức và kỹ năng.

Sự ra đời của CEC cũng nằm trong chiến lược này, với vai trò là địa điểm trưng bày, phát triển ứng dụng, làm việc với đối tác và đặc biệt là đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức cho nguồn nhân lực của Việt Nam.

"Chúng tôi kỳ vọng sẽ cùng hợp tác với các trường đại học nhằm tổ chức các chuyến tham quan và đào tạo cho sinh viên về lĩnh vực bán dẫn, điện tử và vật liệu trong ngành công nghiệp điện tử. Hành động này không chỉ mang lại cho sinh viên những trải nghiệm quý báu mà còn hỗ trợ trong việc phát triển đội ngũ nhân lực tài năng tại địa phương," Phó chủ tịch Laroya nhấn mạnh.

Ngoài ra, vị lãnh đạo của 3M cũng nhấn mạnh rằng yếu tố quan trọng thúc đẩy các công ty trong lĩnh vực bán dẫn chuyển hoạt động sản xuất đến Việt Nam chính là nhờ vào lợi thế nguồn nhân lực trẻ, có chất lượng cao, từ đó tạo ra một môi trường cạnh tranh sôi động và thu hút.

Việt Nam có một lực lượng lao động trẻ phong phú với nền tảng vững chắc trong lĩnh vực khoa học máy tính. Nhiệm vụ của 3M là cải thiện chất lượng nguồn nhân lực này thông qua việc trang bị các kỹ năng chuyên môn sâu, phù hợp với yêu cầu cụ thể của từng ngành công nghiệp, đặc biệt là các ngành trọng điểm như công nghiệp bán dẫn và điện tử. Một trong những yếu tố quan trọng thu hút các nhà đầu tư tới Việt Nam chính là nguồn nhân lực trẻ, tràn đầy năng lượng và ý tưởng sáng tạo. Sự nhiệt tình và khát vọng không ngừng phát triển của thế hệ trẻ Việt Nam chính là động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế của quốc gia, ông Laroya nhấn mạnh.

Ý kiến của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và ban lãnh đạo của 3M về Việt Nam hoàn toàn đúng đắn khi báo cáo từ KPMG chỉ ra rằng, toàn cầu sẽ thiếu hụt khoảng 900.000 kỹ sư mới trong lĩnh vực bán dẫn trị giá 1 nghìn tỷ USD trong khoảng thời gian từ nay đến năm 2030.

Điều này có nghĩa là ngành này sẽ cần tới 100.000 kỹ sư mỗi năm, làm cho việc tìm kiếm nhân lực trở thành thách thức lớn nhất trong vòng 3 năm tới.

Việt Nam hóa rồng?

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng từng chia sẻ rằng: "Việc tích hợp chip bán dẫn vào các thiết bị điện tử tiêu dùng vào cuối thế kỷ 20 đã góp phần làm nên sự phát triển mạnh mẽ của Nhật Bản. Vậy, nếu chúng ta đưa chip AI vào các thiết bị điện tử, quốc gia nào sẽ trở thành 'rồng' tiếp theo?"

Để đạt được mục tiêu này của chính phủ, công ty 3M đã có những ý kiến rõ ràng khi nhận định rằng ngành công nghiệp bán dẫn là một lĩnh vực rộng lớn và không thể ngay lập tức phát triển từ con số 0 lên thành một phòng thí nghiệm bán dẫn.

Thay vì làm ngược lại, các công ty nên khởi động từ các bước khiêm tốn và dần dần phát triển quy mô. Bước đầu tiên là thiết lập các trung tâm thiết kế và thử nghiệm ngay tại Việt Nam.

Đây là một bước đi không đòi hỏi quá nhiều vốn đầu tư và rất phù hợp để trở thành những viên gạch nền tảng đầu tiên trong mục tiêu "biến hóa" ngành công nghiệp bán dẫn.

Tiếp đó là mảng công nghiệp phụ trợ.

Theo thực tế, Phó Chủ tịch Laroya của 3M khẳng định rằng ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam đã có sự tiến bộ rõ rệt.

Trong các vùng lân cận Hà Nội, nhiều khu công nghiệp và nhà máy chế tạo thiết bị điện tử đã được thành lập và hoạt động sôi nổi. Điều này chứng tỏ rằng Việt Nam đang từng bước xây dựng nền tảng cho ngành công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử.

Hiện tại, các chuyên gia đều nhất trí rằng tiềm năng của ngành bán dẫn là vô cùng lớn và ai cũng có thể nhận ra điều đó. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là ai sẽ khai thác triệt để lợi thế để thu được lợi ích từ lĩnh vực này.

Theo báo cáo của Deloitte, trung bình mỗi người lao động trong ngành bán dẫn mang lại khoảng 275.000 USD doanh thu, điều này cho thấy tiềm năng làm giàu cho cả cá nhân lẫn quốc gia từ lĩnh vực này.

Tuy vậy, hiện nay có tới 80% lượng chip bán dẫn vẫn được chế tạo tại Đông Á, và hơn 90% quy trình lắp ráp, kiểm tra, đóng gói cũng diễn ra trong khu vực này.

Trong bối cảnh các nước phương Tây và nhiều nền kinh tế khác đang đầu tư hàng nghìn tỷ USD vào ngành công nghiệp bán dẫn, khu vực Châu Á, đặc biệt là Việt Nam, đang nắm giữ một cơ hội lớn chưa từng có.

Trong tình hình này, các công ty như 3M đã nhận thấy khả năng phát triển của Việt Nam và đã khai thác cơ hội để mở rộng.

Nhanh nhất Đông Nam Á

Theo 3M Company, Việt Nam là thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất của công ty trong lĩnh vực điện tử tại khu vực Đông Nam Á.

Phó chủ tịch Laroya thực sự đã bày tỏ sự hào hứng của 3M đối với sự phát triển gần đây của Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh rằng thị trường này đang là một trong những ưu tiên hàng đầu của tập đoàn tại khu vực Châu Á. Thực tế cho thấy, năm 2024 đánh dấu cột mốc 30 năm 3M hoạt động tại Việt Nam.

Ông Laroya cho biết: "Mặc dù 3M không chuyên sản xuất chip, song khi các công ty chip đặt chân đến Việt Nam, chúng tôi lại đảm nhiệm vai trò cung cấp nguyên vật liệu, hỗ trợ cho quy trình sản xuất của họ. Có thể khẳng định rằng, chúng tôi là một bộ phận nhỏ nhưng vô cùng quan trọng trong chuỗi cung ứng nguyên liệu cho ngành sản xuất bán dẫn."

Nhờ vào lợi thế sở hữu hơn 130.000 bằng sáng chế trong các lĩnh vực công nghệ chủ chốt và mỗi năm đăng ký từ 5.000 đến 6.000 bằng sáng chế mới, tập đoàn 3M tự tin vào khả năng giữ vững vị trí là công ty hàng đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, đồng thời đóng góp vào việc đưa Việt Nam vào bản đồ chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Ngoài ra, tập đoàn 3M còn duy trì mối liên kết chặt chẽ giữa khách hàng với bộ phận Nghiên cứu & Phát triển (R&D) ở mỗi quốc gia và tại trụ sở chính, với mong muốn tạo ra và cải tiến các sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu và mục tiêu của khách hàng.

Ngược lại, đội ngũ R&D toàn cầu sẽ có cái nhìn sâu rộng hơn, với khả năng nghiên cứu độc lập và chuyên sâu, sẽ phát triển những sản phẩm đột phá. Những sản phẩm này có thể chưa được áp dụng ngay bây giờ, nhưng trong vòng 5-10 năm tới, chúng sẽ trở thành hiện thực.

Chắc chắn rằng với tư cách là một tập đoàn công nghệ hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp vật liệu cho quy trình sản xuất bán dẫn, 3M cũng đặc biệt quan tâm đến vấn đề phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Thực tế cho thấy, tập đoàn 3M đã bắt đầu triển khai các hoạt động phát triển bền vững từ những năm 1920 và đầu thập niên 1930 thông qua các chương trình mang tên Giai đoạn Ngăn chặn Ô nhiễm. Các chương trình này chủ yếu được áp dụng tại các nhà máy của 3M trong giai đoạn từ thập niên 1930 đến 1950.

Hiện nay, tập đoàn 3M đang tiếp cận vấn đề bền vững một cách đa chiều hơn bằng việc đánh giá các khía cạnh bền vững từ những yếu tố khoa học, khí hậu và cộng đồng.

Nhằm mục đích ở lại Việt Nam trong thời gian dài hơn để chứng kiến sự chuyển mình ngoạn mục của đất nước, tập đoàn 3M đã và đang gia tăng đầu tư vào thị trường này.

Tập đoàn 3M đánh giá cao tiềm năng phát triển của Việt Nam. Chúng tôi tin rằng đất nước này còn nhiều cơ hội chưa được khai thác. Chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư vào con người, phát triển nguồn nhân lực và cải thiện cơ sở hạ tầng tại Việt Nam, mỗi khi nhận thấy cơ hội và nhu cầu. Thực tế, đây chỉ mới là một phần ba của dự án. 3M đã có mặt tại Việt Nam trong suốt 30 năm qua, và chúng tôi mong muốn gắn bó lâu dài với đất nước này”, Phó chủ tịch Laroya tự hào phát biểu tại sự kiện ra mắt CEC.