Indonesia vừa thông báo đột ngột cấm bán hàng trên các mạng xã hội. Chính quyền Indonesia đã đưa ra quyết định này vào ngày 27/9 và nhấn mạnh rằng "quyết định này có hiệu lực ngay lập tức".
Ngoài yêu cầu cấm hoạt động kinh doanh trên mạng xã hội, quy định mới còn yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử tại Indonesia áp dụng mức giá thấp nhất là 100 USD cho một số sản phẩm được mua trực tiếp từ nước ngoài. Tất cả các sản phẩm được cung cấp phải đáp ứng các tiêu chuẩn địa phương.
Thị trường Indonesia đang được ảnh hưởng hết sức mạnh bởi các công ty công nghệ như Tokopedia (của GoTo), Shopee (của Sea) và Lazada - tên tuổi lớn trong lĩnh vực thương mại điện tử, thuộc Alibaba. Dữ liệu từ công ty tư vấn Momentum Works cho thấy, lượng giao dịch thương mại điện tử ở Indonesia đã đạt tới gần 52 tỉ USD vào năm ngoái, trong đó có 5% diễn ra trên TikTok. Và chỉ sau ba tháng sau khi cam kết đầu tư hàng tỉ USD tại Đông Nam Á, đặc biệt là Indonesia, để xây dựng nền tảng thương mại điện tử TikTok shop, TikTok đã đưa ra một quy tắc mới.
Bộ trưởng Thương mại Indonesia - Ông Zulkifli Hasan cho biết rằng việc sử dụng mạng xã hội để quảng cáo là hợp lý. Tuy nhiên, phương tiện truyền thông xã hội cùng với thương mại điện tử phải hoạt động độc lập và không được gộp chung. Bên cạnh đó, dữ liệu người sử dụng trên mạng xã hội không thể sử dụng trong quá trình giao dịch.
Theo anh Fahmi Ridho, một người bán hàng trên TikTok, nhiều doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ có thể không có cửa hàng hoặc chỉ có cửa hàng quy mô nhỏ và phải dựa vào nền tảng TikTok để kinh doanh. Tuy nhiên, theo ý kiến của anh, chính sách này có thể khiến doanh số của những doanh nghiệp đó giảm sút. Anh nhận thấy rằng trong bối cảnh đại dịch COVID-19, việc kinh doanh trên TikTok là một cách để phục hồi kinh tế.
Welly, một tiểu thương tại chợ Tanah Abang, Jakarta, Indonesia cho biết rằng hàng hóa trên TikTok có giá bán thấp hơn và được miễn phí giao hàng. Trong khi đó, biết bao phí tổn khác cần phải trả khi bán hàng tại chợ Tanah Abang. Chính vì vậy, chị mong muốn các cửa hàng trên TikTok sẽ bị cấm để người mua trở lại chợ mua sắm.
Mạng xã hội không thể là sàn thương mại điện tử
Nguyên nhân chính được cơ quan quản lý Indonesia nêu ra là vì bảo vệ các nhà bán lẻ truyền thống. Sự lan rộng của mạng xã hội và thương mại điện tử đã tiến hóa quá nhanh, điều này dẫn đến việc các cửa hàng truyền thống không còn được khách hàng ưa chuộng. Mặc khác, Bộ Thương mại Indonesia cũng cho rằng việc các người bán hàng trên các sàn thương mại điện tử thường sử dụng chiến lược định giá giảm giá, tức là thiết lập giá bán rất thấp nhằm loại bỏ sự cạnh tranh. Thực tế này đang gây nguy hại cho thị trường thương mại trực tiếp của đại kinh tế Đông Nam Á.
Tư duy rõ ràng của Indonesia là mạng xã hội là mạng xã hội, không phải là một trang thương mại điện tử.
Hiện tại, có hai khía cạnh nhận định khác nhau về vấn đề này. Một bên ủng hộ phương thức bán hàng truyền thống, trong khi đó bên còn lại lo lắng cho các doanh nghiệp nhỏ không có đủ vốn kinh doanh để mở cửa hàng và phải dựa vào mạng xã hội để cung cấp sản phẩm và dịch vụ, vì điều này có thể khiến họ mất đi nguồn thu nhập.
Sự cấm đối với TikTok từ các công ty phát triển mạng xã hội đã gây ra ảnh hưởng lớn tới mạng xã hội này, mà hiện nay đã có hơn 2 triệu người sử dụng tính năng TikTok shop để bán hàng tại Indonesia. Quan điểm của TikTok là việc tách biệt mạng xã hội và thương mại điện tử có thể gây thiệt hại đến đổi mới sáng tạo. Việc cấm này cũng ảnh hưởng đến người bán hàng và người tiêu dùng tại Indonesia.
Đang có những tranh luận khác nhau về chính sách cấm bán sản phẩm trên mạng xã hội của Chính phủ Indonesia. Có nhiều nhà bán lẻ trên các nền tảng mạng xã hội cho rằng Chính phủ Indonesia nên áp đặt các quy định nghiêm ngặt hơn cho hàng hoá nhập khẩu từ nước ngoài để bảo vệ doanh nghiệp trong nước, thay vì chỉ nhắm vào các nền tảng.
