Theo Quyết định số 2345/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, kể từ ngày 1/7/2024, tất cả các giao dịch với số tiền trên 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày cần thiết phải được xác thực bằng sinh trắc học.
Để hiểu rõ hơn về cách mà người dùng thích nghi với các biện pháp bảo mật mới khi thực hiện giao dịch trực tuyến, Cốc Cốc đã tiến hành một báo cáo nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ khảo sát trực tuyến được thực hiện từ ngày 1 đến ngày 4 tháng 7.
Theo kết quả khảo sát, việc sử dụng dịch vụ ngân hàng trực tuyến (bao gồm Internet Banking và Mobile Banking) của người dùng ở mọi độ tuổi và khu vực là khá phổ biến và đồng đều. Tuy nhiên, nhóm lao động trẻ có xu hướng sử dụng dịch vụ trực tuyến nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác. Đáng chú ý, nhóm tuổi từ 22 đến 24 chiếm tỉ lệ cao nhất với 77,8%. Cả hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM cũng ghi nhận tỉ lệ người dùng cao hơn so với các khu vực khác.
Người dùng Việt đang có nhiều sự lựa chọn hơn khi sử dụng các dịch vụ ngân hàng trực tuyến. Theo khảo sát, đến 50% người dùng cho biết họ đã sử dụng dịch vụ của từ 2 ngân hàng trở lên. Điều này đặc biệt phổ biến trong nhóm người dùng trẻ hơn so với nhóm người dùng trên 45 tuổi, trong đó nhóm tuổi 24 -34 chiếm đến gần 60% sử dụng hơn 1 ngân hàng. Dữ liệu từ khảo sát của Cốc Cốc cũng chỉ ra rằng Vietcombank, BIDV, MB, Agribank và Vietinbank là top 5 ngân hàng mà người dùng sử dụng dịch vụ trực tuyến nhiều nhất hiện nay.
Đa số người dùng đã từng thực hiện các giao dịch trên mức 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày, với tần suất khác nhau. 83,9% người tham gia đã từng có giao dịch lớn. Cụ thể, có 45,1% thực hiện giao dịch thường xuyên (hàng ngày/tuần/tháng) và 38,8% hiếm khi thực hiện giao dịch với số tiền lớn. Thế hệ người dùng Gen X (sinh năm 1965 đến 1980) và Gen Y (sinh năm 1981 - 1996) có tỷ lệ thực hiện giao dịch cao hơn so với Gen Z (sinh năm 1997 - 2012).
Theo Cốc Cốc, việc thông tin về quy định xác thực sinh trắc học đến người dân đã mang lại hiệu quả tích cực với việc 94% người dùng tham gia khảo sát đã biết đến quy định này. Trong đó, mạng xã hội và các ứng dụng/ngân hàng chiếm ưu thế, là các kênh thông tin phổ biến nhất. Báo chí với tỉ lệ tiếp cận khá cao đến 37%, cho thấy sự tin tưởng của người dân vào nguồn tin chính thống và chi tiết. Truyền hình với 24,6%, tuy ít phổ biến hơn nhưng vẫn là kênh tiếp cận quan trọng, đặc biệt đối với những người dùng truyền thống và người lớn tuổi.
Theo cuộc khảo sát, có 75,4% người dùng đã thực hiện việc cài đặt xác thực sinh trắc học. Cụ thể, gần một nửa người tham gia cuộc khảo sát cho biết họ đã cập nhật thành công cho tất cả ngân hàng mà họ đang sử dụng. Tuy nhiên, do khảo sát được thực hiện ngay sau thời điểm quy định mới áp dụng, dữ liệu vẫn cho thấy có một số người dùng chưa thực hiện thành công hoặc vẫn tồn tại một số ngân hàng chưa thành công.
Tính đến thời điểm hiện tại, Hà Nội và TP.HCM được xem là hai vùng có tỉ lệ người dùng thành công trong việc cài đặt xác thực sinh trắc học trên tất cả các ngân hàng cao nhất. Khu vực miền Nam, ngoại trừ TP.HCM, và khu vực miền Trung có tỉ lệ người dùng gặp khó khăn trong việc cài đặt sinh trắc học cao hơn so với các khu vực khác, với khoảng 30% người dùng chưa thực hiện thành công trên bất kỳ ngân hàng nào.
Về trải nghiệm người dùng, tỷ lệ trên 40% người tham gia cho biết rằng quá trình thu thập sinh trắc học là rất dễ dàng hoặc dễ dàng. Tuy nhiên, có hơn 30% người dùng khác cảm thấy rằng việc thực hiện này rất khó khăn. Đánh giá về trải nghiệm cũng có sự chênh lệch rõ ràng giữa các nhóm tuổi. Nói chung, phần lớn người dùng dưới 35 tuổi cho biết rằng việc thực hiện cập nhật sinh trắc học khá dễ dàng, với tỷ lệ khoảng 44%, cao hơn gấp 1,2 lần so với nhóm người dùng trên 35 tuổi.
Tuy nhiên, quá trình này cũng gặp không ít vấn đề phát sinh, tạo ra những khó khăn nhất định cho người dùng. Gần 2/3 người dùng gặp vấn đề khi thực hiện cập nhật sinh trắc học. Trong đó, có đến 44% người dùng gặp từ 2 vấn đề trở lên. Người dùng thường phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến căn cước công dân, nhận diện khuôn mặt, thiết bị, thông tin hướng dẫn hay thậm chí là phải ra ngân hàng mới để thực hiện được.
Khi được hỏi về vấn đề bảo mật thông tin khi sử dụng sinh trắc học trong các giao dịch trực tuyến, 36% người dùng cảm thấy lo ngại, 42% ở trạng thái trung lập và 20% không quan tâm. Đặc biệt, tỷ lệ người dùng từ 35 - 44 tuổi lo ngại về việc bảo mật thông tin cá nhân khi sử dụng xác thực sinh trắc học là 50%, trong khi tỷ lệ này ở các nhóm tuổi khác dao động từ 24% - 39%. Người dùng miền Nam cũng thể hiện mức độ lo ngại cao hơn so với các khu vực khác, với tỷ lệ 43,6%, trong khi miền Bắc và miền Trung lần lượt là 31,6% và 33,3%.
Về mặt an ninh khi sử dụng sinh trắc học, mặc dù có khoảng 1/3 người dùng lo lắng về vấn đề bảo mật thông tin, nhưng hầu hết họ đều đồng ý rằng xác thực sinh trắc học có thể nâng cao tính an toàn trong các giao dịch trực tuyến. Theo cuộc khảo sát, gần 70% người tham gia cho biết họ rất đồng ý/đồng ý với quan điểm này.
Có 60% người dùng cho biết họ cảm thấy việc sử dụng xác thực sinh trắc học tiện lợi hơn so với các phương pháp truyền thống như sử dụng mật khẩu/mã OTP/Face ID/mã PIN/câu hỏi bảo mật/xác thực qua email. Tuy nhiên, vẫn có 13,7% cho rằng, đây là một phương pháp không tiện lợi bằng.
Việc yêu cầu xác minh sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến được thiết lập nhằm mục đích tăng cường bảo mật và bảo vệ người dùng khỏi những nguy cơ tiềm ẩn. Tuy nhiên, với quy định mới chỉ áp dụng chính thức trong thời gian ngắn dưới 1 tuần, người dùng cần có thời gian để tiếp thu và thích nghi, theo đánh giá của Cốc Cốc.
