Các ứng dụng và ví điện tử được tích hợp trong hệ thống mã QR toàn cầu của Singapore. Hình ảnh: CNA.
Vào năm 1994, khi kỹ sư Masahiro Hara tại công ty Denso Wave sáng chế ra mã vạch hai chiều QR, ông không hề biết rằng hệ thống đánh dấu các linh kiện ô tô của mình sẽ trở thành một yếu tố quan trọng trong hoạt động giao dịch tiền tệ quốc tế.
Sáng kiến này, không như mong đợi của ông Hara, đã trở thành một hình thức chuyển tiền không tiếp xúc được ưa chuộng rộng rãi trên châu Á và châu Mỹ Latinh, được khởi đầu bởi ứng dụng thanh toán Alipay và WeChat của Trung Quốc cách đây 12 năm. Những nhà bán lẻ nhỏ không có đủ tài chính để mua thiết bị thẻ tín dụng đắt tiền đã được hưởng lợi lớn nhất. Ngoài ra, người tiêu dùng không có khả năng tiếp cận tài khoản ngân hàng cũng được hưởng lợi. Chỉ riêng ở Đông Nam Á, đã có 80 loại ví điện tử được 200 triệu người sử dụng.
Đến lúc này, chúng ta đang nhìn về mục tiêu quan trọng tiếp theo: Kết hợp các ứng dụng thanh toán khác nhau để tạo ra một mã QR duy nhất có thể hoạt động trên toàn thế giới vào một ngày không xa.
Pix QR của Brazil, UPI QR của Ấn Độ, QRIS của Indonesia, QR Ph của Philippines và SGQR của Singapore đều là các điển hình thành công trong việc áp dụng ý tưởng rằng người bán không cần phải trang bị nhiều loại mã vạch khác nhau để tiếp nhận thanh toán từ các nguồn khác nhau.
Một mã QR duy nhất sẽ tương thích với tất cả các ứng dụng và ví điện tử dùng bởi người tiêu dùng. Để đạt được điều này, chúng ta cần phải đáp ứng một mục tiêu khác. Đó là khách du lịch nước ngoài cần phải có khả năng sử dụng điện thoại thông minh và thực hiện thanh toán tương tự người dân địa phương. Các hệ thống thanh toán quốc gia, như hệ thống ở Ấn Độ, đến nay đã tích cực tham gia vào các thỏa thuận để cho phép các quốc gia khác cùng sử dụng.
Các nền kinh tế lớn của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) như Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Việt Nam và Philippines đang kết nối hệ thống mã QR chung của khối này với khoảng 18 triệu khách du lịch nội vùng chi tiêu khoảng 19 tỷ USD hàng năm. Theo Tập đoàn Tư vấn Boston, với tiềm năng chiếm thị phần từ 15% - 20% lượng giao dịch, mã QR chung của ASEAN sẽ tạo cơ hội thuận lợi cho việc tiêu dùng trị giá 4 tỷ USD và truyền cảm hứng cho phần còn lại của thế giới.
Để đạt được mục tiêu như vậy, việc xây dựng những cơ sở vững chắc là cần thiết. Tuy nhiên, việc hợp nhất các kênh thanh toán vào một kho lưu trữ duy nhất hiện vẫn chưa dễ dàng. Ví dụ, các cửa hàng ở Singapore phải đăng ký nhiều phương thức thanh toán để hiển thị mã QR chung. Chỉ sau khi hoàn thành việc đăng ký này, họ mới có thể chấp nhận Alipay, GrabPay, NETS, ShopeePay và UnionPay, cùng nhiều dịch vụ khác.
Người mua hàng tiến hành thanh toán bằng cách quét mã QR thông qua hệ thống chung SGQR của Singapore. Hình ảnh này được trích từ CNA.
Tuy nhiên, trong tháng này, chính quyền Singapore đang thử nghiệm một chiến lược mới. Đó là bước đi mới nhất của Singapore nhằm đạt tới một xã hội không tiền mặt và thúc đẩy chương trình nghị sự "quốc gia thông minh". SGQR+, phiên bản cải tiến của mẫu QR chung, chỉ yêu cầu các nhà bán lẻ tham gia vào một thỏa thuận duy nhất để chấp nhận thanh toán từ bất kỳ ví điện tử nào trong số 23 ví và ứng dụng thành viên. Đây có ý tưởng tương tự hệ thống thanh toán mã QR WeChat ở Trung Quốc, chứa tất cả các tài khoản thanh toán không sử dụng tiền mặt của đất nước này trong một hệ thống thống nhất.
Hai công ty Visa và Mastercard đã cung cấp các tùy chọn mã QR riêng của họ trong khoảng thời gian 6 - 7 năm trở lại đây. Ngay bây giờ, họ cũng đang hòa nhập xu hướng này thông qua XNAP - một mạng lưới thanh toán xuyên biên giới. Google Pay đang có kế hoạch triển khai phương thức tương tự.
Sự thử nghiệm về mã thanh toán chung này đang được các nhà hoạch định chính sách ở châu Âu và Bắc Mỹ quan tâm một cách cẩn thận. Đến nay, họ chưa thực sự quan tâm đến QR bởi vì hình thức thanh toán không tiếp xúc của người tiêu dùng đang được thực hiện thông qua công nghệ truyền tải trường gần (NFC). Đây là công nghệ không dây để chuyển tiền và dữ liệu giữa các thiết bị gần nhau.
Cần nhớ rằng, Singapore là một thị trường thanh toán phát triển và rộng rãi sử dụng công nghệ NFC. Theo EY-Parthenon phân tích, 57% giao dịch bán lẻ tại trung tâm tài chính này trong năm trước đã được thanh toán bằng thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ. Trong 18% trường hợp sử dụng ví kỹ thuật số, người tiêu dùng đã thanh toán 97% giao dịch mà không cần quét mã QR. Họ đã sử dụng những phương thức tiện lợi hơn, như việc sử dụng thẻ hỗ trợ NFC được lưu trữ trong Apple Pay.
Lý do mà Singapore vẫn quyết tâm điều chỉnh hoạt động thanh toán dựa trên mã QR không phải là vì thị phần ít ỏi 3% trong giao dịch ví kỹ thuật số, mà bắt nguồn từ mức tăng trưởng tổng cộng hàng năm 72% trong 5 năm qua. Mức tăng trưởng nhanh chóng này được thúc đẩy bởi các doanh nghiệp nhỏ đã bắt đầu thực hiện chuyển đổi số trong thời kỳ đại dịch COVID-19.
Khi xem xét yếu tố 19% số giao dịch tiền mặt tại các điểm bán hàng ở Singapore năm ngoái, chương trình Hawkers Go Digital của chính phủ Singapore vẫn còn một hành trình dài phía trước. Nỗ lực tạo điều kiện cho các xe bán đồ ăn và người bán hàng rong thu lợi nhuận tối đa từ khách du lịch xứng đáng là một mục tiêu quan trọng hơn, không phân biệt mức độ phát triển của nền kinh tế.
Sự thành công của SGQR+ có tiềm năng để được mở rộng thành một sáng kiến toàn cầu. Mục tiêu cuối cùng của nó là rất lớn, bao gồm cả những doanh nghiệp nhỏ nhất cũng có thể không cần sử dụng tiền mặt và chấp nhận tiền của mọi khách hàng, bất kể là trong nước hay nước ngoài. Các du khách quốc tế vẫn sẽ tiếp tục sử dụng ứng dụng quen thuộc hàng ngày và tích lũy điểm khách hàng thân thiết thường xuyên.
Mã vạch của Denso Wave, mặc dù có hiệu quả cao nhờ khả năng lưu trữ nhiều dữ liệu, nhưng không thể xác định rằng nó sẽ trở thành giải pháp cuối cùng để giao dịch giá trị tiền tệ. Tuy nhiên, tiềm năng toàn diện của mã QR sẽ được khai thác khi mọi thanh toán trên toàn cầu có thể sử dụng cùng một mã QR.
