PC/CONSOLE

Đúng thật, câu hỏi ban đầu có vẻ như đùa mà khi nào trí tuệ nhân tạo sẽ hoàn toàn thay thế con người, nhưng thực tế lại rất nghiêm túc. Nếu bạn đã đủ tuổi như tôi, chắc hẳn đã từng xem một phần hoặc toàn bộ bộ phim nổi tiếng Terminator của đạo diễn James Cameron, phải không? Vào thời điểm đó, đạo diễn nổi tiếng với các bộ phim True Lies, Titanic và gần đây nhất là hai phần Avatar đã đặt ra cho tôi một câu hỏi ngây ngô, liệu có thể có một cỗ máy có trí tuệ nhân tạo giống như Skynet xuất hiện trong thực tế hay không?

Chẳng phải mất quá nhiều thời gian, chỉ sau khoảng 30 năm, nỗi lo đó đã trở nên hiện hữu và nghiêm trọng hơn bao giờ hết. Khác với suy nghĩ của một đứa trẻ sợ Skynet sẽ thả bom nguyên tử để tiêu diệt cả thế giới và khiến tất cả mọi người sống trong cảnh đói khổ. Nỗi lo hiện tại của tôi là không biết khi nào mình sẽ mất việc vì các công cụ sản xuất nội dung dựa trên trí tuệ nhân tạo ngày càng phát triển và đáng sợ hơn.

Tôi có phải bị mắc chứng lo lắng quá mức không? Bạn chỉ cần nhìn vào các con số và sự kiện dưới đây là sẽ hiểu ngay thôi.

Nghịch lý kỳ lạ khi cổ phiếu tăng thì sa thải cũng tăng

Vào đầu năm 2024, phố Wall trở nên hân hoan như ngày Tết mặc dù họ không ăn Tết như chúng ta. Điều này xảy ra vì tất cả các cổ phiếu, đặc biệt là cổ phiếu trong lĩnh vực công nghệ, đều tăng trưởng mạnh mẽ. Các số liệu từ chỉ số S&P 500 và Nasdaq Composite cho thấy mọi giao dịch đều đạt mức tăng cao chưa từng thấy. Các cổ phiếu của Alphabet, Meta và Microsoft đều ghi nhận mức tăng ấn tượng trong tuần vừa qua.

Ngay cả việc này còn góp phần giúp cha đẻ của Window lần đầu tiên trong lịch sử đạt mốc vốn hóa 3000 tỷ Mỹ kim. Trong khi các nhà đầu tư đang cười nói thì hãng tin CNBC lại làm cho người lao động phổ thông bất ngờ khi công bố mức sa thải nhân sự cũng đạt mốc kỷ lục trong vài năm qua.

Theo CNBC, dựa trên số liệu thống kê từ Layoffs.fyi, chỉ trong tháng đầu tiên của năm 2024, các công ty công nghệ đã giảm gần 25.000 nhân viên. Trong số những người bị sa thải, có nhiều nhân sự đến từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Microsoft, Google, Amazon, Apple...

Nếu những công ty nói trên có chút xa xôi thì phi vụ Riot Games đã quyết định sa thải 11% tổng số nhân viên của mình trên toàn cầu. lại khiến tôi cảm thấy nỗi lo hiện hữu rõ ràng hơn bao giờ hết. Cụ thể cha đẻ của tựa game Liên Minh Huyền Thoại cho biết sẽ chấm dứt hợp đồng với khoảng 530 nhân viên trên phạm vi toàn cầu. Đồng thời, NPH tựa game MOBA đình đám tiết lộ thêm sẽ thu hẹp quy mô một số dự án công ty.

Trong thông báo chính thức, đồng sáng lập Riot là Marc Merrill cùng Dylan Jadeja, Giám đốc Điều hành, đã cho biết công ty sẽ tập trung vào "những dự án có giá trị cao" nhằm mục tiêu "xây dựng một tương lai bền vững hơn". Thông điệp này cũng tương đồng với nhận định của CNBC khi dự đoán rằng tình trạng cắt giảm nhân sự tăng đột biến vào tháng 1 là do "công việc vẫn diễn ra suôn sẻ dù có sự cắt giảm nhân sự".

Thời hoàng kim của ngành công nghệ đã trôi qua rồi

Dù các công ty khi cắt giảm nhân sự đều đưa ra những lý do rất tinh vi như "tối ưu hóa cơ cấu nhân sự" hay "tập trung nguồn lực cho các dự án quan trọng", tuy nhiên nhiều nhà quan sát lại cho rằng điều này không có gì khó hiểu và đó cũng chỉ là quy luật cung cầu khi thời kỳ hoàng kim của ngành công nghệ đã trôi qua.

Trở lại thời kỳ từ năm 2014 đến 2015, có thể nói đây là "thời kỳ hoàng kim" của ngành công nghệ nói chung và các nhân sự hoạt động trong các lĩnh vực như chuyển đổi số, blockchain, trí tuệ nhân tạo... Trong khoảng thời gian đó, hầu như mọi thứ đều có thể trở thành vàng, miễn là nó có liên quan đến công nghệ. Nếu ở phương Tây có Elon Musk nổi tiếng với Tesla, Space X... thì Jeff Bezos (Amazon) hay Larry Page và Sergey Brin (Google) cũng không kém phần nổi bật.

Phía Đông vườn địa đàng cũng không thua kém những tên tuổi như Tencent, NetEase và tất nhiên không thể không nhắc đến tỷ phú Mã Vân của Alibaba, người đam mê múa võ. Dịch Covid-19 có thể gây sốc và là thảm họa y tế đối với toàn bộ loài người, nhưng từ góc độ kinh doanh, nó lại đóng góp vào việc thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các công ty công nghệ.

Khi đó, không thể rời khỏi nhà, không thể gặp gỡ trực tiếp với ai, có thể nói trong tình huống bị hạn chế trong bốn bức tường, cách duy nhất và hiệu quả nhất để làm việc và giải trí là thông qua các công cụ số. Công ty phát triển sẽ tự nhiên mở rộng lực lượng nhân sự để đáp ứng nhu cầu mở rộng hoạt động kinh doanh.

Hiện tại, các tập đoàn và công ty công nghệ đang rất khao khát tìm kiếm nhân tài, vì vậy họ sẵn sàng trả lương cực kỳ cao để thu hút nhân sự nhưng vẫn không thể tuyển được. Theo báo cáo của TopDev, vào năm 2016, phần lớn lập trình viên tại Việt Nam đã có việc làm ổn định. Mức thu nhập trung bình của ngành này dao động từ 10 đến 25 triệu đồng mỗi tháng.

Đáng ngạc nhiên hơn là mức thu nhập trung bình chỉ tính như vậy, bởi vì vị trí Giám đốc công nghệ thông tin (CIO) có thể nhận được lương lên tới 120 triệu đồng mỗi tháng. Vào thời điểm đó, lực lượng kỹ sư cầu nối (BrSE) cũng có thu nhập rất khả quan, từ 45 triệu đến 100 triệu đồng. Quả thật, như câu nói cũ, người đắc đạo, gà chó cũng có thể bay lên không sai chút nào.

Trong cùng thời điểm, trong khi vị trí giám đốc tại một công ty ngoài ngành với mức lương từ 25 đến 30 triệu được coi là đãi ngộ tốt, thì đối với công nhân công nghệ, đó lại chỉ là mức thu nhập trung bình. Khi đó, xảy ra nhiều tình huống hài hước và đáng buồn khi nhân sự trong lĩnh vực công nghệ có "ảo tưởng về sức mạnh". Một số người có cảm giác rằng mức lương mà công ty đang làm việc trả thấp hơn so với mặt bằng chung, và họ sẽ cố gắng tìm mọi cách (kể cả phản ứng tiêu cực) để rời bỏ công ty và tìm một nơi có thể trả mức lương phù hợp với mong muốn của bản thân.

Cuộc vui có hoành tráng đến mấy rồi cũng đến lúc tàn

Khi cơn sốt blockchain đã trôi qua và đại dịch Covid được đẩy lùi, các doanh nghiệp bắt đầu đối mặt với thực tế khắc nghiệt. Từ năm 2022, khi không còn có siêu lợi nhuận từ sản phẩm số, ngành công nghệ bắt đầu trải qua làn sóng giảm lương, giảm phúc lợi hoặc thậm chí sa thải nhân sự để tái cấu trúc và nâng cao hiệu suất hoạt động.

Bên cạnh đó, sự tiến bộ của trí tuệ nhân tạo cũng đóng góp vào việc gia tăng tốc độ này, tương tự như cách đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghệ. Theo thông tin từ hãng tin CNBC, nhu cầu về trí tuệ nhân tạo đã tăng đến mức mà một số công ty công nghệ đã bắt đầu sa thải nhân sự trong một số bộ phận nhằm tập trung đầu tư mạnh vào việc phát triển sản phẩm trí tuệ nhân tạo.

Nói chung, các công ty công nghệ đang cắt giảm số lượng nhân viên trong các phòng ban hoạt động không hiệu quả để tập trung vào trí tuệ nhân tạo. Điều này đúng là xu hướng chính khi AI bắt đầu thực hiện những công việc tự động và không yêu cầu quá nhiều sự sáng tạo. Hay nói cách khác, những công việc thực sự đòi hỏi khả năng tư duy.

Bạn đã quá mệt mỏi với việc phải viết lại một đoạn văn bản lặp đi lặp lại? Không có vấn đề gì khi phiên bản 4.0 của ChatGPT có thể thực hiện điều đó tốt hơn bạn hàng ngày, hàng giờ mà không phải lo lắng về sự nhàm chán của công việc này. Bạn cảm thấy các hình ảnh thiết kế đơn điệu và muốn có một công cụ giúp bạn vẽ phác thảo để biến chúng thành nguồn tham khảo cho sản phẩm chính thức.

Trước đây, MidJourney và Stable Diffusion là hai công cụ dẫn đầu trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, hiện nay, có rất nhiều công cụ khác nhau đang xuất hiện, bao gồm cả DALL-E từ những người tạo ra ChatGPT và các công cụ nổi tiếng khác như Shutterstock, Bing Image Creator (hiện đã được đổi tên thành Windows Copilot), NightCafe, Lexica và vô số các công cụ khác.

Viết văn và vẽ tranh đã được tự động hóa nhờ sự hỗ trợ của Trí tuệ nhân tạo (AI), điều này cũng áp dụng cho các công việc khác. Trước đây, khi làm bài thuyết trình bằng Powerpoint, bạn phải mất công ghi nhớ các mẹo trình bày hay các mẫu dàn trang đẹp. Nhưng bây giờ, Canva đã giải quyết tất cả vấn đề đó, chỉ cần nhìn vào quảng cáo mà bạn thích, rồi chỉ cần chọn và sử dụng. Điều đáng nói hơn, nếu bạn cảm thấy lười làm, bạn có thể nhờ Canva làm giúp vì nó đã tích hợp ChatGPT vào.

Âm thành ngày càng sử dụng nhiều công cụ AI hữu ích như NaturalSpeech, Evelenlabs, Murf AI, Magisto... Thậm chí Adobe Premiere Pro, một công cụ lâu đời, cũng đã tích hợp trí tuệ nhân tạo vào danh sách tính năng của nó. Tính năng nổi bật nhất là "tự động điều chỉnh khung hình" giúp tối ưu hóa video cho các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, Instagram và Twitter.

Chúng ta có thể dễ dàng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để làm việc thay cho chúng ta, và sếp của chúng ta cũng có thể có suy nghĩ tương tự. Vì vậy, không cần phải trả lương cho nhiều nhân sự để làm công việc mà AI có thể thực hiện. Trong thời kỳ kinh tế khó khăn, cách tốt nhất để duy trì hoạt động của một tổ chức là đăng ký gói công cụ AI cao cấp và thuê một số nhân sự có kinh nghiệm sử dụng chúng. Như vậy, chúng ta có thể tránh được việc sa thải và thất nghiệp, và đối mặt với những thách thức mạnh mẽ từ AI.

Ngành game nên thấy sợ hay đếm ngược đã bắt đầu?

Trong lĩnh vực game, câu chuyện lại có một chút khác biệt khi xu hướng game luôn luôn nóng hổi và không bao giờ giảm đi. Điều này được chứng minh bởi việc các ca sĩ nổi tiếng như Mỹ Tâm, Bích Phương, Khởi My cùng với những ngôi sao drama trên mạng như Hiền Hồ, Big Pilot Daddy không ngại khoe sở thích giải trí này trước công chúng.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là người ta được phép chủ quan. Game cơ bản là gì? Đó là kịch bản, hình ảnh, âm thanh và các dòng mã code được lập trình để tạo ra một sản phẩm mà khán giả có thể thưởng thức và trải nghiệm. Như đã đề cập ở trên, văn bản có thể được tạo ra bằng ChatGPT, hình ảnh có thể sử dụng Stable Diffusion, âm thanh có thể sử dụng NaturalSpeech và video có thể chỉnh sửa bằng Adobe Premiere Pro. Và tất nhiên, các đoạn mã code để tạo ra game cũng có thể được viết bằng các công cụ AI tương ứng.

Mặc dù không gây tiếng vang như trong các lĩnh vực khác, câu chuyện về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phát triển game cũng có nhiều trường hợp điển hình. Với tinh thần nhẹ nhàng, chủ tịch Takashi Kiryu của Square Enix đã tiết lộ trong lá thư chúc mừng năm mới rằng công ty đang lên kế hoạch áp dụng AI và các công nghệ tiên tiến khác để tạo ra nội dung mới trong game vào năm 2024.

Công ty miHoYo, cha đẻ của Genshin Impact, đã quyết định sử dụng công nghệ AI để phát triển một số tính năng trong game Honkai Star Rail. Mặc dù công ty đã cố tình giảm thiểu việc sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ trong quá trình phát triển game và không thay thế hoàn toàn vai trò của con người, nhưng liệu câu chuyện phía sau có đơn giản như vậy?

Nhiều công ty game khác, mặc dù ít được biết đến, cũng đang bị cáo buộc sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong nhiều giai đoạn sản xuất và loại bỏ sự tham gia của con người để tối ưu hóa chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận. Có thể nói, nếu series phim Terminator tiếp tục lặp đi lặp lại về khía cạnh Ngày Phán xét, khi toàn bộ nhân loại phải đối mặt với sự diệt vong do AI gây ra, thì ngành công nghiệp game hiện tại cũng đang đối mặt với nỗi lo tương tự khi tương lai mà chúng ta bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo đã rất gần.

Rất may mắn khi John Connor phải đối mặt với nhiều khó khăn để ngăn chặn Skynet tiêu diệt loài người, điều này làm cho công việc của chúng ta dễ dàng hơn một chút. Điều đó có nghĩa là chúng ta cần phải học cách học hỏi, thích nghi, ứng dụng và sử dụng trí tuệ nhân tạo để phục vụ cho công việc của chúng ta. Nhân sự chuyên làm các công việc lặp đi lặp lại sẽ bị loại bỏ bởi trí tuệ nhân tạo sớm hay muộn, nhưng nếu chúng ta luôn cập nhật và nắm vững các xu hướng mới, chúng ta sẽ không bao giờ bị lạc hậu.

Nghe có vẻ đơn giản, nhưng liệu chúng ta có sẵn lòng từ bỏ những quan niệm cũ kỹ, cố chấp và tư duy hẹp hòi để thích nghi và phát triển bản thân theo xu hướng mới của thời đại hay không, đó mới là điều quan trọng.

Tôi nghĩ mình có thể làm được, còn bạn thì sao?