CÔNG NGHỆ

Trong tháng 5 năm 2024, các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đã liên kết để giới thiệu các phiên bản trí tuệ nhân tạo (AI) mới, ví dụ như OpenAI với GPT-4o, Google với Gemini 1.5 Pro... các phiên bản này được cải tiến với nhiều tính năng "siêu thông minh" nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng công nghệ này đang được tội phạm mạng tận dụng thông qua các hình thức lừa đảo trực tuyến.

Rủi ro ngày càng tăng

Trong buổi hội thảo gần đây, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông - ông Phạm Đức Long đã nhấn mạnh về tình hình ngày càng gia tăng của các cuộc tấn công mạng, với mức độ phức tạp và tinh vi. Ông cảnh báo rằng khi sử dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo, nguy cơ mà người dùng phải đối mặt sẽ tăng đáng kể. Ông nhấn mạnh rằng tội phạm mạng đang tận dụng công nghệ AI để tạo ra các phần mềm độc hại mới, các hình thức tấn công đa dạng, tinh vi ma quỷ.

Theo báo cáo của Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông, nguy cơ về an toàn an ninh mạng liên quan đến trí tuệ nhân tạo đã làm thiệt hại hơn 1 triệu tỉ USD cho toàn cầu, trong đó có Việt Nam với mức thiệt hại từ 8.000 - 10.000 tỉ đồng. Tình trạng sử dụng trí tuệ nhân tạo để giả mạo giọng nói và khuôn mặt để gian lận đang phổ biến nhất hiện nay. Dự báo đến năm 2025 sẽ có khoảng 3.000 cuộc tấn công/giây, 12 mã độc/giây và 70 lỗ hổng, điểm yếu mới/ngày.

Theo ông Nguyễn Hữu Giáp, Giám đốc BShield - công ty chuyên hỗ trợ bảo mật cho các ứng dụng, việc tạo ra hình ảnh, giọng nói giả mạo hiện nay không còn khó khăn với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI). Kẻ xấu có thể dễ dàng thu thập thông tin người dùng từ những dữ liệu công khai mà họ chia sẻ trên mạng xã hội hoặc thông qua các chiêu thức như phỏng vấn tuyển dụng online, gọi điện thoại giả danh là "cơ quan chức năng". Trong một mô phỏng mà BShield thực hiện, từ khuôn mặt có sẵn thông qua cuộc gọi video, kẻ xấu có thể ghép vào giấy tờ tùy thân, ghép vào cơ thể người khác để lừa công cụ xác thực người dùng điện tử (eKYC) và được hệ thống xác định là người thật.

Từ góc độ của một người dùng, chuyên viên công nghệ thông tin tại TP HCM, ông Nguyễn Thành Trung, đang lo lắng về việc đối tượng xấu có thể tận dụng công cụ chatGPT để tạo ra các email lừa đảo giống hệt như email thật của các ngân hàng hay tổ chức đáng tin cậy. Những email này có khả năng chứa phần mềm độc hại, và nếu người dùng nhấp vào đó, họ sẽ bị mất dữ liệu và tài sản. Ông Trung nói: "Các phần mềm AI ngày càng được cải tiến, có khả năng tạo ra video giả mạo với khuôn mặt và giọng nói giống với người thật tới 95%, cùng với các cử chỉ thay đổi theo thời gian thực, tạo ra sự khó phát hiện cho người xem".

Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý

Để giảm thiểu nguy cơ lừa đảo công nghệ cao, chuyên gia an ninh mạng Phạm Đình Thắng khuyên người dùng cần thường xuyên cập nhật kiến thức về Trí tuệ Nhân tạo, tránh nhấn vào các liên kết không rõ nguồn gốc. Đối với doanh nghiệp, nên dành ngân sách để đảm bảo an toàn dữ liệu và hoạt động hệ thống. Đồng thời, nhân viên cần được huấn luyện sâu hơn để phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa thực tế đang diễn ra trên mạng.

Theo ông Tạ Công Sơn, người đứng đầu Phòng Phát triển AI - dự án Chống lừa đảo, công nghệ AI đã và đang thâm nhập sâu vào cuộc sống của người dùng và hoạt động của doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị thông qua những tính năng hỗ trợ rất thông minh. Đáng chú ý, hiện nay, việc tiếp cận và sử dụng công nghệ AI trở nên rất dễ dàng, điều này mở ra cơ hội cho những cá nhân xấu xa để lợi dụng quyền lợi và thực hiện hành vi lừa đảo. "Kẻ lừa đảo không ngừng thay đổi cách thức tấn công, người dùng cần cập nhật thông tin thường xuyên để biết cách phòng tránh" - ông Sơn đã khuyến nghị.

Theo các chuyên gia, việc nâng cấp model GPT-40, Gemini 1.5 Pro... mới đây đã chứng tỏ rằng sự thông minh của trí tuệ nhân tạo không có giới hạn. Do đó, ngoài việc khuyến khích doanh nghiệp phát triển công cụ và giải pháp chống lừa đảo AI, cơ quan quản lý cần phải sớm hoàn thiện hệ thống pháp lý về trí tuệ nhân tạo để đón đầu xu hướng.

Thượng tá Nguyễn Anh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư, đưa ra khuôn khổ cần thiết về việc ban hành văn bản quy định về đạo đức, trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ trong và ngoài nước trong quá trình phát triển, sản xuất, ứng dụng, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Ông cũng đề cập đến sự cần thiết của việc thiết lập quy định cụ thể về tiêu chuẩn kỹ thuật cho các hệ thống sử dụng, ứng dụng, kết nối và cung cấp dịch vụ AI. "Chúng ta cần tiến hành nghiên cứu và áp dụng các công nghệ AI để phòng ngừa các nguy cơ liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Do AI được tạo ra bởi con người và là kết quả của tri thức, sẽ có những biến thể "AI tốt" và "AI xấu", do đó, cần phải ngăn chặn sự phát triển của trí tuệ nhân tạo thông qua chính trí tuệ nhân tạo" - thượng tá Tuấn lưu ý.