Các mạng xã hội (Facebook, X, Instagram...) là một nơi để người dùng kết nối, trao đổi và chia sẻ thông tin. Thống kê cho thấy, Facebook hiện tại là nền tảng được truy cập nhiều nhất (với khoảng 3 tỉ người sử dụng), vì vậy không có gì lạ khi các mạng xã hội luôn là mục tiêu của các hoạt động tội phạm trên mạng.
Khác với thời gian trước đây, tội phạm trên mạng hiện nay đã thông thạo việc sử dụng nhiều cách thức, kỹ thuật lừa đảo và thậm chí cả các công cụ trí tuệ nhân tạo để lừa đánh nạn nhân, từ đó tiến hành đánh cắp thông tin cá nhân và tài sản.
Gần đây, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) đã liệt kê 3 hình thức gian lận phổ biến trên mạng xã hội, gây tổn thất cho người tiêu dùng lên đến 2,7 tỷ USD từ năm 2021.
Theo báo cáo, những hình thức gian lận này nhắm vào nhóm người trẻ thông qua các trang web giả mạo, cuộc gọi điện thoại, email, tin nhắn hoặc quảng cáo bật lên (pop-up). Trong đó, nổi bật ba hình thức gian lận phổ biến nhất là gian lận giao dịch mua sắm trực tuyến (44%), gian lận đầu tư giả mạo (20%) và gian lận tình cảm (96%).
Lừa đảo mua sắm
Trong thời đại bùng nổ của , việc mua sắm trực tuyến thông qua ứng dụng và các trang thương mại điện tử đã trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.
Ban đầu, kẻ gian sẽ tìm kiếm nạn nhân bằng cách đăng các liên kết bán hàng trên Instagram, Facebook hoặc tạo ra các trang quảng cáo giả mạo về sản phẩm, dịch vụ. Sau đó, khi người dùng đặt mua một sản phẩm, họ có thể nhận được những thứ không đúng với quảng cáo hoặc nhận được chai nước, cục gạch...trái với mong đợi.
Hàng hóa giả đang xuất hiện đầy rẫy trên các trang thương mại điện tử. Ảnh: TIỂU MINH
Theo nhận định của báo Pháp Luật Online, hàng giả, hàng nhái... đặc biệt là các thiết bị điện tử đang được bày bán rất phổ biến trên nền tảng thương mại điện tử Shopee. Ví dụ, khi tìm kiếm từ khóa OPPO Find N2 Flip, người dùng sẽ thấy xuất hiện không ít gian hàng đang bán sản phẩm này với mức giá dao động từ 1,5 triệu đồng đến 2 triệu đồng, trong khi giá thực tế của sản phẩm này là khoảng 19 triệu đồng.
Để tránh bị lừa dối, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) đề nghị người tiêu dùng nên tìm hiểu cẩn thận tên công ty và kết hợp với các từ khóa như 'lừa đảo' hay 'khiếu nại' trước khi đặt hàng.
Lừa đảo đầu tư
Trong khi tình trạng lừa đảo mua sắm đang được phổ biến hóa, tuy nhiên việc lừa đảo đầu tư lại gây ra sự thiệt hại về tài sản lớn hơn, chiếm đến 53% trong số tổng số 658 triệu USD mất đi từ năm 2021.
Các chiêu lừa đảo này liên quan đến những hình thức đầu tư ảo, khiến nạn nhân bị quyến rũ bằng những lời hứa về cuộc sống thịnh vượng... Sau đó, chúng sẽ gửi các trang web giả mạo và yêu cầu nạn nhân cung cấp thông tin đăng nhập, tài khoản ngân hàng hoặc bán những khóa học giả với giá chát cho việc đầu tư.
Vì những khóa học đầu tư, dạy làm giàu giả mạo, nhiều người đã rơi vào cảnh bị lừa đảo. Ảnh: Pexels.
Lừa đảo tình cảm
Có thể đây là loại lừa đảo tồn tại từ lâu nhất và gây thua lỗ tài chính đứng ở vị trí thứ hai.
Ban đầu, tội phạm có thể tạo ra các tài khoản mạng xã hội giả mạo (thường là giả gái hoặc người nước ngoài), gửi tin nhắn yêu cầu kết bạn. Nếu người dùng cho thấy quan tâm, những kẻ lừa đảo sẽ nhanh chóng sử dụng các chiến thuật như tán tỉnh nạn nhân, liên tục trò chuyện và biểu lộ sự quan tâm, sau đó đề cập đến việc cần tiền để điều trị bệnh hoặc gửi quà.
Trước đó vào cuối năm 2022, một bà phụ 65 tuổi tại Nhật Bản đã rơi vào trò lừa đảo và mất đi số tiền lên đến 30.000 USD (gần 720 triệu đồng theo tỉ giá tại thời điểm đó). Kẻ lừa đảo tự nhận là phi hành gia và yêu cầu bà ta cho một khoản tiền để mua vé trở về trái đất.
Một kẻ giả mạo phi hành gia đang lừa đảo nhằm nhận được tiền để mua vé trở về Trái đất. Bức ảnh minh họa cho sự việc này là của Marc Ward.
Mặc dù không có bất kỳ biện pháp nào đảm bảo chắc chắn để ngăn chặn các hình thức lừa đảo, tuy nhiên Cục Thương mại Liên bang (FTC) khuyến nghị người dùng nên bảo vệ thông tin cá nhân của mình bằng cách thiết lập trạng thái riêng tư và không tiết lộ thông tin cá nhân cho bất kỳ ai, đặc biệt là không trả lời những tin nhắn có tính đáng ngờ từ người lạ.
Nhìn chung, những hình thức gian lận này thường không mới vì chúng đã tồn tại từ lâu, chỉ đổi hình thức để làm cho người sử dụng không cảnh giác. Ví dụ như tại Việt Nam, có rất nhiều người đã rơi vào bẫy của 'người tình ngoại quốc', bị lừa đảo hàng chục tỷ đồng... hoặc cách lừa đảo yêu cầu chuyển tiền để nhận quà từ nước ngoài.
Nếu thấy có ích, xin đừng quên chia sẻ bài viết trên Kỷ Nguyên Số với nhiều người khác biết hoặc để lại ý kiến khi gặp khó khăn trong quá trình sử dụng.
