Toko TikTok - nơi "đong đầy ước mơ giàu có" đã bị đóng cửa tại Indonesia.
TikTok đã ngừng tính năng Shop tại Indonesia, thị trường quan trọng thứ hai của ứng dụng, sau chỉ vài ngày chính phủ Indonesia ra lệnh tối hậu cho các nền tảng truyền thông xã hội ngừng các giao dịch trực tuyến hoặc đối mặt với lệnh cấm.
Quyết định của chính phủ nhằm mục đích hạn chế việc tiếp thị trực tiếp thông qua các ứng dụng như TikTok, Facebook và Instagram, những nền tảng được cho là đã gây thiệt hại cho các doanh nghiệp truyền thống của đất nước.
"Bạn không thể coi thương mại điện tử là một mạng xã hội ngay lúc này. Cả hai phải được phân biệt rõ ràng," Zulkifli Hasan, Bộ trưởng Thương mại Indonesia, thông báo trong cuộc họp báo diễn ra vào ngày 27/9.
Truyền thông xã hội chỉ mang lại lợi ích về việc quảng bá sản phẩm và dịch vụ, không nên cung cấp tính năng giao dịch thanh toán trực tiếp trên nền tảng. Do đó, việc tiến hành bán hàng trực tuyến trên mạng xã hội là không khả thi.
Chính quyền hi vọng biện pháp này sẽ khiến người tiêu dùng trở lại các cửa hàng truyền thống, mà trước đây đã trở nên suy yếu do sự gia tăng ngày càng mạnh của thương mại điện tử trên mạng xã hội.
Tuy nhiên, các chuyên gia và doanh nhân địa phương cho biết với Rest of World rằng việc thay đổi chính sách trên quy mô lớn có thể gây tổn thương đến hàng nghìn doanh nghiệp nhỏ trong nước.
Ruby Devy, người quản lý một cửa hàng quần áo tại Tanah Abang, thị trường may mặc lớn nhất ở Đông Nam Á, cho biết rằng 80% khách hàng của cô là các đại lý trực tuyến bán sản phẩm thông qua việc mua sắm trực tiếp trên TikTok Shop và Shopee Live.
Devy hỏi họ sẽ thực hiện những gì hiện tại. Một số người trả lời rằng họ sẽ chuyển sang sử dụng nền tảng thương mại điện tử. "Chính phủ nên cung cấp một giải pháp khác cho người bán", Devy đề xuất. "Người bán có thể bán hàng thông qua tin nhắn trực tiếp hoặc các phương thức khác".
Theo Nailul Huda, một nhà nghiên cứu chính sách công tại Viện Phát triển Kinh tế và Tài chính (INDEF), có khoảng 64% doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Indonesia tiếp thị và bán hàng trực tiếp thông qua mạng xã hội. Chỉ có 25% người bán hàng nhỏ lẻ sử dụng trang web thương mại điện tử.
Huda cho biết với Rest of World rằng họ nên cho phép bán hàng qua tin nhắn trực tiếp. Thay vì cấm TikTok Shop hoặc các nền tảng tích hợp mua sắm trực tiếp trong mạng xã hội, chỉ cần áp dụng hình thức khuyến mãi như tặng tiền thưởng hoặc hoàn tiền và giao hàng miễn phí.
TikTok hiện tại có hơn 6 triệu người kinh doanh và 7 triệu nhà sáng tạo kết nối với nhau tại Indonesia. Một số người trong số họ đã tỏ ra lo lắng liên quan đến lệnh cấm mới nhất.
Koh Cun, một nhà sáng tạo liên kết trên TikTok với 1,4 triệu người theo dõi, đã sử dụng nền tảng này để đăng video quảng cáo sản phẩm và giúp anh chuyển đến Jakarta từ một thành phố nhỏ, nơi hoạt động kinh doanh truyền thống giảm sút. "Tôi hy vọng con trai của mình có thể có một cơ hội học tập tốt hơn thông qua TikTok Shop", Koh Cun nói qua video.
Giá quá rẻ, chất lượng hên xui
Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Cube Asia, Indonesia, quốc gia đông dân thứ tư trên thế giới, có thị trường mua sắm trực tiếp lớn nhất ở Đông Nam Á.
Lưu ý trong báo cáo là vào năm 2022, mua sắm trực tiếp tại Indonesia đạt được doanh thu tích lũy 5 tỷ USD, với ước tính có 55% người dùng Internet trong nước thực hiện mua sắm trên các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, Instagram, TikTok, WhatsApp, Line và Zalo.
Trung bình mỗi năm, người dân Indonesia chi trung bình 100 USD cho các giao dịch thương mại trên các mạng xã hội.
Theo công ty nghiên cứu thị trường Momentum Works, TikTok đang có khoảng 125 triệu người dùng thường xuyên sử dụng ở Indonesia. Trong vòng một năm kể từ tháng 4/2021, TikTok Shop đã đạt tổng doanh thu 2,5 tỷ USD tại quốc gia này.
Tỷ lệ doanh số trực tiếp của TikTok trong tổng doanh số thương mại điện tử ở Indonesia tương đối khoảng 5%.
Theo chuyên gia Huda, TikTok Shop không tuân thủ pháp luật tại Indonesia. Ví dụ, ứng dụng không có giấy phép để hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh điện tử.
Bên cạnh đó, việc bán hàng trên TikTok còn được hỗ trợ bằng cách tránh một số quy định thuế địa phương, điều này giải thích vì sao người bán có thể giảm giá mạnh và thu hút nhiều khách hàng hơn.
Huda nói rằng trong kinh doanh trên mạng xã hội, không có thuế giá trị gia tăng, người bán không cần có giấy phép kinh doanh và không cần chứng nhận hoặc điều khoản và điều kiện nhất định để bán hàng. Điều này cho phép người bán đặt giá sản phẩm rất thấp.
Khác với những người bán hàng truyền thống hoặc trên các sàn thương mại điện tử, người bán cần phải có nhiều giấy phép và chứng nhận hơn.
Chủ một cửa hàng thời trang tại chợ Tanah Abang chia sẻ rằng doanh số bán hàng của cô đã giảm trong năm nay do có "người khác bán sản phẩm rất rẻ trên TikTok Shop".
Người phụ nữ này đã quyết định thử bán hàng trên ứng dụng TikTok, tuy nhiên, người mua thường có xu hướng hướng về những cửa hàng có giá cả thấp hơn.
"Có sự đa dạng về loại vải và chất lượng hàng hóa mà họ sử dụng", cô cho biết, "Tuy nhiên, theo tôi, chất lượng không phải là mục tiêu chính của mọi người. Họ chỉ quan tâm đến giá cả".
Ví dụ, một đôi kính râm trên cửa hàng TikTok có thể được bán với giá ít hơn 1 USD, trong khi chúng được bán với giá hơn 10 USD trên các trang thương mại điện tử.
