Theo Quyết định số 2345/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, kể từ ngày 1/7/2024, mọi giao dịch có số tiền từ 10 triệu đồng trở lên/lần hoặc từ 20 triệu đồng trở lên/ngày đều bắt buộc phải được xác thực bằng sinh trắc học.
Để truy cập cái nhìn tổng quan về tâm lý người dùng trong quá trình thích nghi với các biện pháp bảo mật mới trong giao dịch trực tuyến, Cốc Cốc đã tiến hành thực hiện báo cáo nghiên cứu dựa trên dữ liệu được thu thập từ cuộc khảo sát trực tuyến trên nền tảng từ ngày 1 đến 4/7.
Theo kết quả khảo sát, tỉ lệ sử dụng dịch vụ ngân hàng trực tuyến (bao gồm Internet Banking và Mobile Banking) ở mọi độ tuổi và khu vực đều đạt mức cao và đồng đều. Tuy nhiên, nhóm lao động trẻ chiếm tỉ lệ sử dụng dịch vụ trực tuyến nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác. Trong đó, tỉ lệ sử dụng dịch vụ trực tuyến cao nhất thuộc về nhóm tuổi 22 - 24 với 77,8%. Hà Nội và TP.HCM là hai thành phố có tỉ lệ sử dụng dịch vụ cao hơn so với các khu vực khác.
Người dùng Việt đang có một số lựa chọn ngân hàng trực tuyến đa dạng hơn. Theo khảo sát, có đến 50% người dùng cho biết họ đã sử dụng dịch vụ của ít nhất 2 ngân hàng. Tỉ lệ này ở nhóm người dùng trẻ cao hơn so với nhóm trên 45 tuổi, đặc biệt là nhóm 24 - 34 tuổi với gần 60% sử dụng hơn 1 ngân hàng. Dữ liệu từ khảo sát của Cốc Cốc cho thấy top 5 ngân hàng phổ biến nhất hiện nay là Vietcombank - BIDV - MB - Agribank - Vietinbank.
Phần lớn người dùng đã từng thực hiện giao dịch với số tiền trên 10 triệu đồng/lần hoặc trên 20 triệu đồng/ngày, với tần suất khác nhau. 83,9% người tham gia khảo sát đã từng có giao dịch lớn. Cụ thể, có 45,1% thực hiện giao dịch thường xuyên (hàng ngày/tuần/tháng) và 38,8% ít khi thực hiện giao dịch với số tiền cao. Thế hệ người dùng Gen X (sinh năm 1965 đến 1980) và Gen Y (sinh năm 1981 - 1996) có tỉ lệ thực hiện giao dịch cao hơn nhiều so với Gen Z (sinh năm 1997 - 2012).
Theo Cốc Cốc, việc thông báo về quy định về xác minh sinh trắc học đối với người dân đã mang lại những kết quả tích cực khi có đến 94% người dùng tham gia khảo sát đã biết về quy định này. Trong đó, mạng xã hội và các ứng dụng/ngân hàng chiếm vị thế hàng đầu, là các kênh thông tin phổ biến nhất. Báo chí có tỷ lệ tiếp cận khá cao lên tới 37%, cho thấy sự tin tưởng của người dân vào nguồn tin chính thống và chi tiết. Truyền hình có tỷ lệ tiếp cận là 24,6%, mặc dù ít phổ biến hơn nhưng vẫn là kênh tiếp cận quan trọng, đặc biệt đối với những người dùng truyền thống và người lớn tuổi.
Theo cuộc khảo sát, 75,4% người dùng đã thực hiện việc cài đặt xác thực sinh trắc học. Cụ thể, gần một nửa người tham gia cho biết họ đã thành công trong việc cập nhật cho tất cả ngân hàng mà họ đang sử dụng. Tuy nhiên, do khảo sát được thực hiện ngay sau khi quy định mới được áp dụng, dữ liệu vẫn cho thấy một phần người dùng chưa thực hiện thành công, hoặc vẫn còn một số ngân hàng chưa hoàn thành quá trình cập nhật.
Trong cuộc khảo sát gần đây, Hà Nội và TP.HCM được xác định là hai khu vực có tỉ lệ người dùng cài đặt xác thực sinh trắc học cho ngân hàng thành công cao nhất. Khu vực miền Nam (trừ TP.HCM) và miền Trung thì có tỉ lệ người dùng gặp khó khăn khi cài đặt sinh trắc học cao hơn so với những khu vực khác, với khoảng 30% chưa thực hiện thành công trên bất kỳ ngân hàng nào.
Về trải nghiệm người sử dụng, hơn 40% người tham gia khảo sát cảm thấy quá trình thu thập dữ liệu sinh trắc học là rất dễ dàng. Tuy nhiên, có hơn 30% người dùng gặp khó khăn khi thực hiện điều này. Đánh giá trải nghiệm cũng có sự chênh lệch giữa các nhóm tuổi. Nói chung, hầu hết người dùng dưới 35 tuổi thấy việc cập nhật dữ liệu sinh trắc học khá dễ dàng, với tỷ lệ khoảng 44%, cao hơn gấp 1,2 lần so với nhóm người dùng trên 35 tuổi.
Tuy nhiên, quá trình này cũng xuất hiện nhiều vấn đề phát sinh, gây khó khăn cho người dùng. Gần 2/3 người dùng gặp khó khăn khi thực hiện cập nhật sinh trắc học. Trong số đó, có đến 44% người dùng gặp từ 2 vấn đề trở lên. Người dùng thường phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến căn cước công dân, nhận diện khuôn mặt, thiết bị, thông tin hướng dẫn hoặc thậm chí phải mở tài khoản ngân hàng mới để thực hiện được.
Khi được hỏi về vấn đề bảo mật thông tin khi áp dụng sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến, có hơn 36% người dùng cảm thấy lo ngại về vấn đề bảo mật, hơn 42% ở trạng thái trung lập và hơn 20% còn lại không quan tâm đến vấn đề này. Đặc biệt, có tới 50% người dùng trong độ tuổi từ 35 - 44 lo ngại về việc bảo mật thông tin cá nhân khi sử dụng xác thực sinh trắc học, trong khi tỉ lệ này ở các độ tuổi khác dao động từ 24% - 39%. Người dùng miền Nam cũng có tỉ lệ lo ngại cao hơn các khu vực khác, với tỷ lệ là 43,6%, trong khi tỷ lệ ở khu vực miền Bắc và miền Trung lần lượt là 31,6% và 33,3%.
Về an toàn khi sử dụng sinh trắc học, mặc dù có khoảng 1/3 người dùng lo lắng về vấn đề bảo mật thông tin, nhưng phần lớn họ đều đồng ý rằng việc xác thực sinh trắc học có thể nâng cao mức độ an toàn cho các giao dịch trực tuyến. Theo cuộc khảo sát, gần 70% người tham gia cho biết họ rất đồng ý hoặc đồng ý với quan điểm này.
Có 60% người dùng cho biết rằng việc sử dụng xác thực sinh trắc học là thuận tiện hơn so với các phương thức truyền thống như sử dụng mật khẩu, mã OTP, Face ID, mã PIN, câu hỏi bảo mật hoặc xác thực qua email. Tuy nhiên, 13,7% vẫn cảm thấy rằng đây không phải là một phương pháp tiện lợi.
Quy định mới về xác thực sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến đã được đưa ra nhằm tăng cường tính bảo mật và bảo vệ người dùng trước các nguy cơ tiềm ẩn. Tuy nhiên, chỉ sau một tuần chính thức áp dụng, người dùng vẫn cần thời gian để thích nghi và thực hiện các điều chỉnh cần thiết, theo đánh giá của Cốc Cốc.
